De West Bank is een weegschaal voor de mens
Bezoek aan de 'illegale' containerwoningen van Revava
Dit is deel drie en tevens het slot van een drieluik over de West Bank. Ik reed namelijk nog een keer terug naar het gebied, om wat feiten te checken. Een tweede bezoek aan de West Bank stond eigenlijk helemaal niet gepland maar na een podcast waarin Tim Hofman de draak stak met critici van het verhaal van #BOOS en Investico over de containerwoningen in de orthodoxe nederzetting Revava, besloot ik mijn schema om te gooien. Daarna kwam ik tot verschillende bevindingen en een conclusie.
(Hier vindt u deel een & deel twee)
Snelle recap: in maart kwamen #BOOS en Investico met aantijgingen jegens Christenen voor Israƫl die mijns inziens zowel aangedikt waren als ten onrechte bij CVI voor de voeten werd geworpen. Die video werd bijna 600.000 keer bekeken en droeg van Zaltbommel tot in Barneveld bij aan intimidatie, bedreigen en fysieke acties tegen (bezoekers van lezingen van) CVI.
Het artikel dat ik er over schreef, richt zich vooral op de bewering dat CVI donaties zou werven waar wapens mee gefinancierd worden, maar #BOOS had ook nog een andere aantijging: CVI heeft meebetaald aan de bouw van tien woonunits voor vluchtelingen in Revava, die zonder vergunning op privaat Palestijns land zijn gebouwd. Dat verhaal is door De T. weerlegd maar in een podcast op 24 april bleven Hofman & (Investi)co bij hun verhaal.
Daarom besluit ik zelf een kijkje te gaan nemen in Revava, want ik was nu toch in de buurt. Ik breek een bezoek aan een JNS-congres in Jeruzalem vervroegd af (meer daarover in deze reportage) en rijd op zondagmiddag in mijn eentje terug naar de West Bank. Via Sara van Oordt van Christenen voor Israƫl heb ik contact met Shmuel Junger. Hij is directeur van Christian Friends of Israeli Communities Heartland (CFOIC), een organisatie waarmee CVI samenwerkt en kan me ontmoeten in Revava.
De reis naar IsraĆ«l zelfstandig heb gepland en gefinancierd. Zonder subsidie van derden, zonder agendaās van anderen, maar uit eigen interesse en uit eigen zak. De enigen die mij betalen, zijn de lezers van Nijmans Nieuwsbriefje. En zelfs dat is optioneel, maar het wordt zeer gewaardeerd.
In Oranit, een nederzetting die praktisch op de Groene Lijn ligt, stap ik in bij Wiep Cnossen, een Nederlandse Israƫli die aangeboden had om me te behoeden voor verkeerde afslagen in een gecompliceerd gebied. Samen rijden we twintig minuutjes oostwaarts naar Revava om de beruchte containerwoningen van #BOOS te bekijken. Zijn die - met financiering van CVI - echt over de grens gebouwd, op Palestijnse grond? En hoe zit het met de Palestijnse olijfboer die in de uitzending van Tim Hofman vertelde dat hij niet bij zijn eigen boomgaard kan?
Uiteraard is in de ogen van velen iedere Israƫlische nederzetting op de West Bank gebouwd op Palestijnse grond, maar we gaan hier dus uit van een bestaande nederzetting met een onder de Israƫlische wet erkend recht daartoe. Want in die zin doet Christenen voor Israƫl sowieso niets verkeerd. Overigens besteden ze naar eigen zeggen maar een heel klein percentage van hun fondsen op de West Bank.
Shmuel wacht ons op achter de door bewapende beveiligers bewaakte ingang van Revava en we volgen hem door het bijna 35 jaar oude orthodoxe dorp van 3000 zielen, dat vanaf 1991 is gebouwd op door IsraĆ«l geconfisqueerde grond van de Arabische nederzettingen Deir Istiya en Hares, in totaal zoān 70 hectare (of 140 voetbalvelden voor wie dat makkelijker rekenen vindt).
De containerwoningen liggen op de meest noordwestelijke punt van de nederzetting en zijn in 2022 neergezet in een bestaande wijk met stacaravans om (joodse) vluchtelingen uit OekraĆÆne op te vangen. Ze zijn in twee maanden gebouwd, mede dankzij een donatie uit Nederland van 300.000 euro. Geinig detail is dat ook de organisatie van de knettergekke Kenneth Copeland heeft bijgedragen, de Amerikaanse televangelist die bekend staat om zijn preken over materiĆ«le rijkdom en zijn privĆ©vliegtuigen.
Een vergunningsaanvraag is vervolgens achter de bouw aangestuurd en dat is waar de kink in de kabel komt, want nu rust er een sloopverordening op de woningen. In het onderzoek van InvestiBoos wordt beweerd dat dit sloopbevel op de units ligt omdat de huisjes op geroofde Palestijnse grond zouden staan.
Het is allemaal de schuld van Urk
Om Revava heen staan geen hekken. De wooncontainers staan aan de rand van een open valleitje, waarachter heuvels weer omhoog lopen. Richting de bodem van de vallei staan houten palen waartussen een zwarte stroomdraad loopt, daarachter ligt een onverharde weg. Nog verder staan energiemasten. Naar het noorden en zuiden liggen twee joodse nederzettingen, westwaarts bevindt zich de Palestijnse plaats Qarawat Bani Hassan. Deir Istiya en Hares liggen aan de oostkant van Revava.
āDaar bij die stroompalen loopt onze blauwe lijn. Tot daar worden cameraās gericht en houdt men de buitengrens in de gatenā, legt Shmuel Junger uit. Daarna, wijzend naar de witte, L-vormige woninkjes die bovenaf bezien op Tetrisblokken lijken, erkent hij: āDe achterste twee staan inderdaad net buiten de officiĆ«le bouwlijn.ā Hij laat een foto zien waarop de lijnen zijn ingetekend. EĆ©n unit staat er bijna geheel buiten, bij de tweede is het echt marginaal.
āMaar zoals je om je heen ziet, is dit niet meteen iemand anders privĆ©grond. Het is gewoon de rand van Revava. Het probleem is dat er slooporders voor de woningen zijn uitgeschreven, maar dat geldt voor alle tien. Die worden automatisch uitgevaardigd voor objecten waarvoor nog geen bouwvergunning is. En dat proces loopt achter omdat de woningen zo snel zijn neergezet.ā
Dat is de schuld vanā¦ Urkers. Junger lacht: āEr kwamen mensen uit Oerk om te helpen bouwen. Hier in IsraĆ«l gaan dingen langzaam, maar deze mensen uit Nederland werkten zo snel dat de huizen klaar waren voordat we het door hadden.ā Hij gaat er vanuit dat de vergunningen nog wel in orde zullen komen, waarmee de slooporders zullen vervallen. Hij wekt daarbij niet de indruk dat de twee units die niet helemaal binnen de lijntjes staan daarvoor nog verplaatst gaan worden.
De rest staat sowieso binnen wat Israƫl zelf als publieke grond beschouwt, en daarmee heeft CVI wettelijk niets verkeerd gedaan. Niet in Israƫl maar ook niet in Nederland, waar een ontmoedigingsbeleid bestaat voor steun aan de nederzettingenpolitiek, maar geen verbod geldt.
We lopen het straatje heen en weer en spreken met enkele bewoners. In 2022 zaten er alleen OekraĆÆners in de huizen, allemaal Joden, maar inmiddels is een aantal verder verhuisd. EĆ©n unit staat leeg, een andere wordt bewoond door IsraĆ«liās die van elders in het land naar Revava zijn gekomen. Een OekraĆÆense vrouw die op het punt staat haar kinderen van school te halen, verzucht hoeveel rust ze gevonden heeft op deze plek.
Een buurman van twee containers verderop zegt dat hij van plan is om ook als de oorlog is afgelopen in IsraĆ«l te blijven. āWe zijn hier zo vreselijk warm ontvangen, iedereen helpt elkaar. Dit is echt een hechte gemeenschap.ā Alles zo in ogenschouw nemend, is het bijzonder mal dat er in Nederland zoveel stampij gemaakt werd over een opvang voor vluchtelingen aan een randje van Ć©Ć©n van de meer dan 130 joodse nederzettingen op de West Bank.
Inmiddels heeft ook CVI eigen onderzoek laten doen. Op hun website staat sinds deze week te lezen:
āChristenen voor IsraĆ«l heeft recent een onderzoek laten uitvoeren door een onafhankelijke jurist, die tot de conclusie komt dat er geen enkel bewijs is dat Revava (en in het bijzonder de tijdelijke woningen in Revava die door Christenen voor IsraĆ«l zijn gefinancierd) op Palestijns privaat land is gebouwd (lees hier het juridisch document).ā
Een speeltuin aan de rand van de spanningen
Wat me zelf nog opvalt is dat pal naast de woonunits een al bestaand kinderspeeltuintje staat dat inmiddels is volgelopen met kinderen die uit school komen. Als dit hoekje van Revava echt zo vervaarlijk over de rand van Palestijns gebied zou hangen, zou dat speeltuintje er niet hebben gestaan. Joden zetten hun kinderen niet in de vuurlinie.
Iets verderop lang de rand van de vallei, tussen twee al langer bestaande woonunits, is een nieuwe bomb shelter neergezet. Mede betaald door CFOIC en door Victoria Hearst, kleindochter van de krantenmagnaat William Randolph Hearst. Tussen de speeltuin en de shelter staat een uitkijkpost in de vorm van een manshoge betonnen rand met wat zandzakken en een golfplaten dakje er op.
Tot besluit drinken we koffie bij een āechtā huis, met echte funderingen en eveneens recent opgeleverd, waar Michal ons verwelkomt en een uitstekende cappuccino schenkt in een Starbucks-mok. Deze jonge en opgewekte orthodoxe Duitse is naar IsraĆ«l gekomen om haar rust te vinden. In huis spelen (blonde) kinderen en de luxe woning - bijna een villa te noemen - straalt zo veel doodnormale moderniteit uit dat ik bijna in de war raak met het wereldbeeld dat we in het Westen doorgaans over kolonisten en hun illegale nederzettingen krijgen opgedrongen.
Desalniettemin en omwille van het eerlijke verhaal kwamen inwoners van de settlement in 2020 wel lelijk in het nieuws toen ze een paar honderd olijfbomen van een Palestijnse buurman in Hares ontwortelden, volgens rapporten onder bescherming van het leger. De inwoners van Hares reageerden op hun beurt vreedzaam, met wekelijkse sit-ins. Toch heeft Revava niet bepaald de uitstraling noch de geschiedenis van een gewelddadige gemeenschap van religieuze extremisten. Het is, zoals de meeste plekken op de West Bank, een betwist gebied met veel dubbele bodems.
Om het #BOOS-blokje nu echt af te ronden: CVI werd Ć³Ć³k nog beticht van het meebetalen aan een militair object en wel in in de vorm van een particulier rusthuisje in een andere nederzetting. Dat specifieke huisje heb ik niet bezocht maar ik kan wel mededelen dat de hele West Bank vol staat met wachthokjes, controleposten en ook rusthuisje bij kruisingen, knooppunten en ingangen van nederzettingen. Om een militaire investering van een particuliere minikantine met een waterkoker en een magnetron te maken, lijkt me echt bijzonder vergezocht.
De Palestijnse boer die bij #BOOS vertelde niet naar zijn land te kunnen, woont in Deir Istiya. Na de aanslagen op 7 oktober plaatste zijn gemeente een bericht op Facebook waarin de Hamasterreur als een āheldhaftige operatieā gevierd werd. āWij hebben de plicht de onderdrukker in zijn handen te bijten. [ā¦] Moge God onze broeders in Gaza de spoedige overwinning schenkenā, stond er bovendien. Boer Faris kon vervolgens een tijdje niet naar zijn land. Dat heeft - volgens Amsterdamse VVDāer Michael Vis op X - vier maanden geduurd. Buiten het oogstseizoen.
Een burgerwacht voor de wadi
Op de terugweg naar Oranit wijst Wiep Cnossen me op een heuveltop waarop een drietal containers geplaatst zijn. āHilltop Youthā, zegt hij. āDat zijn de echte kolonisten. En wat zij doen, mag ook volgens de IsraĆ«lische wet niet.ā Maar ook hier komt de dualiteit van dit gebied weer boven. āIn principe worden dit soort containers verwijderd door de politie of het leger. Soms heel snel, soms duurt het wat langer, dus ze proberen het toch altijd weer. Zeker nu deze regering er zit, want met Smotrich en Ben Gvir in de coalitie wordt er minder actief opgetreden.ā Netanyahu staat de krakers van het landschap dus in principe stilletjes bij, door te verzuimen IsraĆ«lische wetgeving te handhaven.
Oranit, opgericht in 1983 en thans een woonplaats voor bijna tienduizend inwoners (van wie slechts vijftien procent orthodoxen), leefde in angst na 7 oktober. De gemeenschap is omzoomd door hekken en in de vallei aan de oostkant staat een hoge grensmuur. āOp 7 oktober hadden we geen idee wat ons stond te gebeurenā, vertelt Wiep. āWe dachten dat de aanval van Hamas in het zuiden slechts het begin was. In de Arabische gebieden om ons heen werd gejuicht voor de terreur en ook het aantal schietincidenten nam toe. We hebben toen met een aantal mensen een burgerwacht ingesteld, die met name ās nachts patrouilles liep.ā Wiep heeft een wapenvergunning en maakte onderdeel uit van de burgerwacht.
Hij neemt me mee naar een hoger gelegen punt vanaf waar je direct achter het grenshek het naastgelegen Abu Salman in het noorden kunt zien liggen. āDaar beneden is een wadi, het water loopt daar onder het hek door. We waren echt bang dat ze daarlangs naar binnen zouden komen.ā De onzekerheid bleef ook na de eerste dagen na 7 oktober nog lang sluimeren.
Aan de zuidkant van Oranit ligt Kfar Qasim, een Arabische stad met dik twintigduizend inwoners binnen de IsraĆ«lische Groene Lijn. Dat is wĆ©Ć©r een andere werkelijkheid. Het is de geboorteplaats van Issawi Frej, een Knesset-lid die de tweede islamitische minister in de geschiedenis van IsraĆ«l werd. Hij is een pleitbezorger van de Abraham Akkoorden en in 2022 weersprak hij een claim van Amnesty International dat IsraĆ«l een apartheidsstaat zou zijn: āIsraĆ«l heeft veel problemen die opgelost moeten worden, binnen de Groene Lijn en zeker in de bezette gebieden, maar IsraĆ«l is geen apartheidsstaat.ā
In 1956 richtte de Israƫlische grenspolitie een slachting onder burgers aan in Kfar Qasim, toen 49 mensen die terugkwamen van het werken in de velden verward werden met Jordaanse militairen. Het werd bekend als de Kfar Qasim Massacre. Premier Shimon Peres maakte in 2007 formele excuses, en in 2021 deed president Isaac Herzog dat ook namens de staat.
Zulks is het verschil tussen Arabische steden binnen en buiten de Groene Lijn. De stad is trouwens ook de belangrijkste filmlocatie voor de Israƫlische Netflix-serie Fauda.
De West Bank is een weegschaal
Na twee bezoeken aan de West Bank besluit ik dit drieluik zoals het begon: met een dubbel gevoel over zo veel dualiteit.
Sinds 7 oktober is ook de onrust op de West Bank opgelaaid. IsraĆ«l is harder en strenger gaan optreden terwijl onder Palestijnen de terreur wordt verheerlijkt. Wie over Route 5 door het gebied rijdt, voelt zich desalniettemin niet zomaar onveilig. Maar misschien is dat naĆÆef: kort na mijn IsraĆ«l-reis werd de 30-jarige Tzeāela Gez, moeder van drie kinderen, vermoord door een Palestijn terwijl ze onderweg was naar het ziekenhuis om een vierde kind te baren.
Dat gebeurde bij Brukhin, vlak onder die Route 5 bij Revava en Barkan. Yossi Dagan, die mij de keus gaf tussen thee en whiskey tijdens een aangenaam gesprek, riep op tot militaire tegenacties āzoals in Gazaā. Maar daar is ook meteen dat eeuwige dubbele weer. In onderstaande video is de zus van Gez te zien, die nadat Dagan zich na de moord hardop afvraagt āwaarom Bruqin nog overeind staatā, naar voren stapt en hem toebijt dat hij moet stoppen āte spreken over moord en vergelding. Ik wil liefde voor mijn zuster. Ik wil haar eren met waardigheid!ā
Deze ultieme tegenstelling vat mijn lessen van de West Bank wel aardig samen. Want overal waar je komt, is alles dubbel en roept ieder contact, iedere vertelling en iedere uitleg meer nieuwe vragen op dan het beantwoordt. En uiteindelijk komt het allemaal weer neer op doodnormale mensen, individuen die in een impasse zitten waar hogere machten dan zijzelf van bepaald hebben dat die er is, en misschien wel altijd zal bestaan.
Dat uit zich in hoe mijn gids Kuti Ben David in zowel zijn uitleg als zijn persoonlijke houding de indruk wekte een beetje tussen twee wereldbeelden gevangen te zitten, maar in zijn rol en contacten juist enorm het religieus-zionistische ideaal van ƩƩn onverdeeld Israƫl uitstraalt.
In hoe de Palestijnen in de broodfabriek van de orthodoxe Reuven misschien niet de allerbeste arbeidsvoorwaarden krijgen die een mens zich kan wensen, maar dat ze zich wel in een veel betere economische positie bevinden dan ze in hun eigen economie kunnen verwerven.
In hoe Wiep Cnossen in Oranit in zogenaamd bezet gebied woont, maar na 7 oktober wekenlang ās nachts als burgerwacht zijn vrees om binnengevallen te worden in actie omzette omdat hij meer te duchten had van zijn Arabische buren, dan zijn buren van hem.
In hoe Yossi Dagan eigenlijk een radicale kolonist is die Palestijnen misschien wel het licht in de ogen gunt, maar niet de grond onder hun voeten, terwijl zijn amicale houding en opgewekte uitstraling de indruk wekken dat hij bereid is alles boven een borreltje in den minne te schikken.
En in hoe wijnmaker Eliāav Hillel zichtbaar plezier uitstraalde en eer vindt in zijn professie, terwijl er diepreligieuze wortels onder de wijnboerderij woekeren die allesbepalend zijn voor de reden dat die druiven Ć¼berhaupt daar in die heuvels van Samaria geplant worden.
De West Bank is een weegschaal die continu alle mensen die er wonen weegt, maar nooit helemaal in balans komt. Het is nog moeilijker dan goede wijn maken.
Met het slot van dit drieluik over de West Bank komt de uitgeschreven Israƫl-reis tot een besluit. Ik hoop dat het interessant, leerzaam of verhelderend was. Zelf vond ik de dualiteit van personen, politiek en posities een verademing om mee te maken ten opzichte van de platgeslagen en vaak bijzonder eenzijdige berichtgeving in de media.
Als u vindt dat het mij gelukt is de dualiteit van een gecompliceerd land goed onder woorden te brengen, dan wijs ik u graag op de dualiteit van de keuze voor een eenmalige donatie of voor een doorlopend lidmaatschap (nu met 15 procent korting) om mijn werk te ondersteunen. Met onverdeelde dank!
Alle artikelen die ik over mijn achtdaagse Israƫl-reis schreef, zijn gebundeld op deze pagina. Op zondag 27 april, de dag dat ik Revava bezocht, nam ik ook nog een podcast op met Maaike over alle bevindingen over de containerwoningen. Hier te vinden, of hieronder op YouTube.
Prachtig geschreven! Dankjewel, Bart! Vooral de zin āā¦individuen die in een impasse zitten waar hogere machten dan zijzelf van bepaald hebben dat die er is, en misschien wel altijd zal bestaanā is een treffende omschrijving.
Mooi en genuanceerd verslag, šš»