Kanttekeningen bij een wankele rechtszaak tegen de staat

Filosofe Andrea Speyerbach, komeet of kunstproject?

Hè lekker, er is eindelijk weer eens een levendige democratisch activistische casus opgeworpen: filosofe Andrea Speyerbach is via de podcasts van Michiel Lieuwma, Bert Brussen en Wierd Duk naar voren getreden met een scherp verhaal over falende democratische vertegenwoordiging. Duk gaf haar bovendien een pagina in de Telegraaf en haalde haar naar de desk van Nieuws van de Dag op SBS6. Op dat televisieoptreden uitte ik enige kritiek, vooral vanwege het voornemen van Speyerbach om “de staat aan te klagen voor schade die is toegebracht aan de Nederlandse cultuur als het gevolg van het besluit om massaal migratie toe te staan.” Een zinloze missie. Want wat je niet kunt toetsen, kun je ook niet aan een rechter voorleggen.

UPDATE 23/8: Andrea schoof aan in Radio Blauwe Hap om te reageren op dit artikel. Linkje onderaan (want u moet natuurlijk wel eerst dit verhaal lezen).

Wierd Duk prees Speyerbach in zijn podcast als een “komeet” aan het firmament van de publieke opinie maar ik ben bang dat het allemaal, om een politieke Icarus te parafraseren, iets te snel en te stevig gaat met haar reis door het rechtse universum van de politiek teleurgestelden. Daar gaf ik onderstaande uiting aan op X en in een Note en daar wil ik - vanwege de zeer uiteenlopende reacties - wat dieper op ingaan.

Voor de helderheid en een paar matige lezers op X: mijn kritiek richt zich niet op de persoon van Andrea Speyerbach maar op de casus die ze aandraagt (een rechtszaak) en de ohjee-daar-gaan-we-weer-manier waarop dat ogenschijnlijk uit het niets een hot topic is op rechts.

Dat haar analyse over democratie en ook haar intentie om een rechtszaak te starten tot bijval en enthousiasme leiden onder met name rechtse en conservatieve kiezers, is goed te begrijpen. Er komen verkiezingen aan en met de enorme sof van het vorige kabinet - gekozen om massamigratie en islamisering een halt toe te roepen - nog vers in het geheugen bewegen we ons enigszins murw of moedeloos richting 29 oktober. Welke poppetjes mogen het ditmaal gaan verpesten?

De reacties op mijn tweet laten zien dat ik niet de enige ben met bedenkingen bij het voornemen van de flash flood-filosofe om de staat voor de rechter te slepen. Ook mediakometen hebben we vaker gezien en de waarschuwing is: het loopt zelden goed af. Speyerbach nam de kritiek overigens sportief op en dit weekend nemen we samen een podcast op, met Theodor Holman erbij, over het redden van de democratie en haar plan van aanpak. Watch this space, derhalve.

*tikt tegen hoed*

Zie dit Nieuwsbriefje behalve een toelichting op een tweet (jeetje - red.) dus ook als position paper voor de podcast (stel je niet zo aan - red.) mijn huiswerk voor dat gesprek.

Speyerbachs democratische analyse en juridische actieplan plus mijn kritiek vallen uiteen in drie blokjes: het verval van de democratie, de risico’s van een acuut mediaprofiel en de rechtszaak zelf. WE LOPEN ZE EVEN LANGS, zoals dat heet. Voor Jan Dijkgraaf en andere liefhebbers van een ‘less is more’ artikellengte: nummer 3 bevat de meest substantiële kritiek.

1. Democratie zonder vertegenwoordiging leidt tot verval

In juli publiceerde Andrea Speyerbach in een eerste en vooralsnog enig essay op haar eigen vers opgerichte Substack een visie op de democratie. Ze oppert de stelling dat kiezers niet langer blind zijn voor de illusie van volkssoevereiniteit zonder feitelijke macht. Burgers begrijpen dat het geen zin heeft om op poppetjes te stemmen, omdat het onderliggende systeem van politiek en bestuur geen millimeter wijkt voor het concept van ‘de meeste stemmen gelden’. Besluitvorming is uitbesteed aan hogere organen en verdragen, en daarmee weggehaald bij de kiezer.

Onder meer bij Bert Brussen lichtte ze haar verhaal toe: we zitten gevangen in een democratie van twee sporen. Er is een substantieve democratie waarin alle mensen hun stem uitbrengen in de verwachting daar afgespiegelde vertegenwoordiging voor terug te krijgen: het ideaal van volkssoevereiniteit. Maar in de praktijk lijden we onder een procedurele democratie: machthebbers nemen besluiten niet via het volk maar door de (systemen en organisaties van de) staat. Legitimatie daarvoor wordt uit de schijn van volkssoevereiniteit gehaald.

Speyerbach betoogt dat mensen de procedurele democratie (beginnen te) doorzien en dat het de oorzaak is van significante problemen in de samenleving is: de afstand tot het volk is te groot, er wordt niet écht naar de kiezer geluisterd en het systeem wijzigt niet van koers wanneer de poppetjes worden vervangen. Blind op andere poppetjes blijven stemmen (hallo Henri Bontenbal) leidt niet tot een oplossing daarvoor. In ultimo eindigt dit in democratisch verval en zelfs in een burgeroorlog.

Behalve dat Speyerbach bij Bert Brussen liet blijken dat ze een burgeroorlog als acute dreiging beschouwt (ik denk dat het onvermijdelijke langer duurt en meer geleidelijk, dus minder heftig zal gaan), zit er enorm veel herkenbaarheid in haar analyse. Het is een door velen uitgedragen sombere schets van westerse democratieën, waarbij steeds vaker de burgeroorlog-vraag wordt opgeworpen. Dus hoewel goed verwoord en weinig gehoord in het Nederlands, is het geen uniek of zeldzaam geluid: het is een versie van een brede beleving onder westers conservatief-rechts, die met name online en bij alternatieve (podcast-) kanalen veelbesproken is geworden.

GeenPeil geeft haar gelijk

“Mensen met macht hanteren volksinspraak niet als democratie. Hun macht gebruiken ze om jouw inspraak procedureel te beperken”, zei Speyerbach bij Brussen. “Zij hanteren andere definitie en zijn gebonden aan andere regels dan ‘de stem van het volk’. Als je dat niet weet blijf je steeds op andere poppetjes stemmen”, aldus Speyerbach, “en deze mensen lachen je uit omdat zij weten hoe het zit.”

Dit is te onderbouwen met het voorbeeld over het wegsmijten van de uitslag van het GeenPeil-referendum. Tweederde van de kiezers stemde in 2016 tegen een associatieverdrag met Oekraïne, maar Mark Rutte wist een geitenpaadje te vinden en deed de zaak met een juridisch waardeloos inlegvelletje af. Vervolgens werd, om zeker te zijn dat de democratie niet opnieuw zo dichtbij de macht kan komen dat ze de geur van plebs kunnen ruiken in hun ivoren torens, het raadgevend referendum resoluut geschrapt als middel voor directe inspraak.

Speyerbach heeft gelijk: ze lachen je uit.

Om deze ban te breken pleit ze in de eerste plaats voor de oprichting van een democratische denktank die moet gaan uitvogelen hoe de volkssoevereiniteit hersteld kan worden. Daarin wil ze geen “vago’s”, maar wel mensen die “voorbij de bestaande kaders durven denken.” Gek genoeg denk ik dan toch meteen aan Paul Cliteur maar met het streven an sich is natuurlijk niets mis. De casus waarover deze denkers zich zouden moeten buigen is een realistische: hoe krijgen we de kiezer weer op een gezonde manier aan het roer in de democratie, zonder daarbij in etno-nationalisme, Renaissance-retoriek of (anti-Joods) complotdenken te vervallen?

Zij is niet de enige die daarover nadenkt of mee bezig is maar met dit betoog is deze filosofe ogenschijnlijk uit het niets aan het firmament van het publieke debat verschenen. Als een komeet dus, volgens Wierd Duk, die daar zelf een stevige hand in had. Op X zelfs omschreef hij haar zelfs al als een “zeldzame en unieke bloem”. Online krijgt ze snel groeiende bijval maar het voelt een beetje vreemd aan om meteen zo hoog in te zetten op iemand met een aardig verhaal en een half uitgedacht plan.

2. De komeet, de snelle doorbraak, dit zagen we vaker

Je kunt iemand niet kwalijk nemen dat podcasters, journalisten en televisieprogramma’s belangstelling hebben in je verhaal. Je mag wel kritische bevraging verwachten, vooral bij het nogal spontaan verzonnen idee voor een rechtszaak tegen de staat.

Eigenlijk is dit een soort waarschuwing, zowel aan Speyerbach zelf als aan alle mensen die terstond hun hoop en vertrouwen in haar en haar aangekondigde acties leggen. De democratische nood is hoog, zeker in bepaalde (rechtse) online kringen, en dat is allemaal niet onterecht maar dit zagen we eerder. Uit het niets in de teerput van de mainstream en sociale media gegooid worden met een rationeel maar toch wat contrair verhaal: we have seen this many times before and it rarely ends well.

Iemand schrijft iets scherps en verwoordt daarmee op intelligente wijze en met de juiste toon wat velen voelen, ervaren en/of zelf niet onder woorden kunnen brengen. Die persoon wordt opgepikt door de media en wordt terstond een “komeet”. Er worden inzichten gedeeld en plannen gesmeed. Daar komen toch de onvermijdelijke subversieven op af. Zelfoverschatting van de snelle roem ligt ook op de loer terwijl de media zoeken naar oude misstappen of loeren op nieuwe foutjes. En dan blijkt het plan ook nog eens essentiële onderdelen te missen, te vergeten of domweg niet rond te krijgen…

Filosofischer: het lot van iedere komeet is dat ze uiteindelijk toch altijd nauwelijks opgemerkt langs de aarde zeilen, of crashen in het volle publieke zicht en met de nodige inslagschade.

Voorbeelden te over. Raisa Blommestijn verscheen ooit aan het firmament met een manifest over vrijheid van meningsuiting. Laurens Buijs kaartte de beklemmende krachten van woke op de UvA aan. Sietske Bergsma leek een beloftevolle schrijfster. Thierry Baudet werd een jeune premier genoemd. Ook Lale Gül is de weg ingeslagen van vrijzinnige ex-moslima tot een maar wat raak kletsende talkshow-karikatuur, bedwelmd door roem en gespeend van gezonde tegenspraak.

Een van de weinigen die geprezen wordt om zijn waanzinnige hetzes en gefrustreerde scheldpartijen, is dat stampvoetende kaboutertje van de Volkskrant. Maar die zegt geen contraire dingen over de democratie - hij bewaakt progressieve machtsposities. Eerdaags zal hij ook Speyerbach ontdekken en van zijn kefketting gelaten worden. NRC heeft haar al gevonden tijdens het hate-watchen van Nieuws van de Dag:

NRC kijkt altijd kokhalzend rechtse TV

Een zee van rode vlaggen, en Cicero

Ik zeg zelf dus expliciet niet dat Speyerbach de zeephelling van complot & kortsluiting op zal gaan maar ik ben wel bekend met de krachten die iedere ruwe diamant terug kunnen brengen tot het steenkool waaruit ze geperst zijn.

Rode vlaggen zijn er bovendien al wel. Sietske “Moederhart” Bergsma, bestrijder van de maanlanding en thans complotcaster bij de NPO, meldde zich op X onder een oproep van Speyerbach voor steun bij de formulering van haar voorgenomen rechtszaak. Niet dat de filosofe daar wat aan kan doen natuurlijk, maar: je ziet dat de “vago’s” zichzelf meteen melden. Comme il faut toujours, bij dit soort initiatieven.

Dit wil je dus gewoon echt niet. (Via X)

Ook advocaat Hakan Külcü, die Speyerbach in de arm genomen heeft, is een rode vlag. “We zijn inderdaad bezig om een strategie uit te stippelen. Dit is in landsbelang”, twitterde de rechtsfilosoof (!) uit Nuth. Poserend voor een standbeeld van Cicero somt hij zijn titels en diploma’s op maar in de praktijk is hij jurist van Raisa Blommestijn in de zaak die haar aanvankelijk haar baan bij Ongehoord Nederland kostte en waarin ze werd veroordeeld tot een taakstraf vanwege uitspraken op X die de rechter ontoelaatbaar achtte.

Je kunt Külcü de woorden van Blommestijn niet aanrekenen en een advocaat nooit verwijten dat hij iemand verdedigt, maar hij verloor dus wel in eerste aanleg (hoger beroep loopt nog) een aangedikt showproces. De link tussen Speyerbach en Blommestijn is ook meteen te leggen en nee: dat is geen goede reclame. Zowel ON! als Raisa als Külcü roepen het sfeertje van de coronarechtszaken op: mensen die voor hun eigen sier en status met een gammel verhaal de rechtspraak gijzelen en uiteindelijk het collectieve belang meer kwaad dan goed doen nadat ze logischerwijs het pleit verliezen.

Raisa Blommestijn moet schoffelen voor stomme tweets. Terecht?

Nog dieper rood: Külcü verscheen in een podcast van zijn vriend Sid Lukkassen (“Welkom bij deze uitzending van Realistisch Allochtoon” - lol) en hij sprak op avonden van De Nieuwe Zuil, het - ja wat is het, renaissance-project van dr. Sid?, waarin het hele Forum-Umfeld met hun uilengezeik voorbij trekt. Daar kun je op allerlei manieren tegenaan kijken, maar ikzelf zou dat - in Speyerbachs eigen geinige archaïsme - een groep vago’s willen noemen. Op z’n mildst gezegd.

Belde Speyerbach zelf naar Külcü, of meldde mr. Cicero zichzelf bij haar? Om het even: het is op z’n minst naïef, zeker in dit vreselijk prille stadium van de suggestie van een zaak tegen de staat.

UPDATE 22/8: De Nieuwe Zuil van Cicero is alweer uit de Rechtszaak van de Eeuw verwijderd. Hakan noemt het ‘gecanceld’, maar zijn tijdlijn blaakt van het “antiozionisme” en hij retweet onder meer Candace Owens, dus het klinkt mij als verschoning. Veelzeggend wel, want dit was op voorhand te voorkomen geweest.

Je hebt geen sterrenkijker nodig om van een afstandje te zien dat alle clichés voor een teleurstelling hier samenkomen. De MSM (en de machten die zij beschermen) zullen eerder achteraf iets te lachen hebben dan vooraf iets te vrezen.

3. De Rechtszaak van de Nieuwe Gouden Eeuw

Goed. Zo’n zaak dus. Speyerbach ziet migratie als grootste dossier waarin je de gevolgen van deze tweesporen-democratie het beste kunt zien. Niemand wilde zoveel migranten, niemand stemde voor een ongebreidelde instroom, Nederland is niet opgeknapt onder de invloed van de islam en inmiddels staat het land merkbaar onder reële culturele druk.

Ze heeft gelijk. Massamigratie is een drama. Demografisch, cultureel, maatschappelijk. Met de verstikkende deken van de islam er overheen is het een tragisch ongeluk in ontwikkeling, met wellicht catastrofale conclusies voor cultuur, democratie, rechtsstaat, verzorgingsstaat. De situatie is echt niet te onderschatten, maar dat wordt het wel. Vooral de powers that be, die het niet zien, niet willen zien en sowieso zelf niet hoeven ondergaan. Het zijn niet hun lommerrijke wijken waar het ene asielzoekerscentrum na de andere noodopvang verrijst, waar het zand van de islamitische verschraling door de straten blaast en waar een gevoel van ontheemding onderhand geen veenbrand genoemd kan worden maar als een bosbrand om zich heen grijpt.

Op sociale media wonen wel mensen die aan het ontvangende eind van het migratiebeleid wonen. Daar is duidelijk dat veel mensen enthousiast worden van het verhaal van Speyerbach over de democratie en zelfs hoop putten uit haar voornemen om een rechtszaak over migratieschade te starten tegen de staat. Immers: wat de goed gefinancierde ngo-SuperPAC achter Urgenda en die vervelende veganistische ligfietser uit Nijmegen met zijn MOB kunnen over stikstof en het klimaat, dat moeten “wij” ook kunnen toch?

Dat geloof ik dus niet. Althans, niet zo.

Urgenda is wat Speyerbach niet is: uitstekend georganiseerd

Allereerst, Urgenda is wat er gebeurde na jaren van lobby en politieke geestenrijping. Niet van een paar podcasts, een stukje in de krant en één televisie-optreden.

Zaken zoals door de juridische verlengstukken van Extinction Rebellion worden gevoerd, zijn geen oprisping van een stel asfaltplakkers. Daar gaat jaren van stichting en organisatie vooraf, met mediacampagnes, steun van grote ngo’s met diepe zakken (vaak gesubsidieerd door dezelfde overheid die ze voor de rechter slepen) en heel veel joviale ingangen in oude politieke netwerken.

Rechtszaken over mensenrechten en klimaat zijn een logische uitkomst van lobbywerk en politieke pressie. Het voorwerk is gedaan, er is gekneed en geduwd en getrokken om een doel te bereiken dat in lijn ligt met hoe de overheid zelf toch al dacht, of begint te denken, en die richting is in akkoorden en verdragen vol doelstellingen vastgelegd. De rechter hoeft bij wijze van spreken alleen maar te tekenen bij het kruisje om de overheid tot actie te bewegen. Politici hebben het vervolgens makkelijk: die steken hun armen in de lucht en zeggen “moet van de rechter!”, om vervolgens allerlei vormen van (soms waanzinnig, averechts, ondoordacht en door activisten geschreven) beleid door te drukken, waar ze in principe zelf ook wel achter staan - ze ondertekenden immers de akkoorden al.

Een rechtszaak is derhalve een eindhalte, of misschien een tussenstop, maar geen vertrekpunt. Speyerbach opperde - als eenling - enkele weken geleden voor het eerst om zo’n rechtszaak te overwegen, en vroeg pas deze week om input en hulp. Op X. Zo werkt het echt niet, en zo zal het niet werken.

De krachten achter Urgenda hebben een hele lange mars door de instituties succesvol afgelegd, evenals degenen bij wie ze hun gelijk halen: de politiek, de bestuurders, de rechterlijke macht. Allemaal bladzijdes uit hetzelfde boek, tot verplichte kost gemaakt voor iedereen dankzij de machthebbers in de procedurele democratie. Die mensen, dus, die door Speyerbach geduid worden als degenen die de kiezers uitlachen, omdat zij wél snappen hoe het systeem werkt. Ze hebben het systeem immers zelf gebouwd - luister naar Peter Siebelt bij Wynia’s Week en je leert dat er al sinds 1965 via zogenaamde ngo’s en op universiteiten voor asielrecht wordt geijverd. Zestig jaar! Nieuws van de Dag bestaat nog geen zestig weken.

Als Speyerbach zowel de arrogantie van de macht doorziet als (dus) snapt hoe het systeem werkt, waarom valt het kwartje bij haarzelf dan niet dat haar zaak zo goed als kansloos is in deze realiteit? Dat is geen défaitisme, noch een ontkenning dat er iets serieus scheef zit in onze democratie. Het is een gortdroge constatering: één Andrea Speyerbach is geen mars door de instituties.

De omarming van deze filosofe tekent daarom net zo goed een wanhoop bij wie haar als democratische muze op een voetstuk willen zetten. Noch deze ene filosofe, noch de rechtszaak die ze wil aanspannen, zijn een heilige graal tegen democratische erosie en de gevolgen van massamigratie.

One does not simply hold the state accountable

Het voornemen is, quote uit Nieuws van de Dag waar deze hele lap tekst mee begon: een zaak tegen de staat vanwege “schade die is toegebracht aan de Nederlandse cultuur als het gevolg van het besluit om massaal migratie toe te staan.”

Eerste vraag: welk besluit was dat? Wie tekende daarvoor? Is er een kopietje van op te vragen? Tweede vraag: welke schade? Hoe toon je die schade aan in deze zaak? Is die meetbaar en zo ja, in aantallen migranten of in euro’s? Hoe bepaal je wie de schade doet, en wie de schade lijdt? Waar zien we die schade dan? Juridische vraag: In welk grondrecht ben je geschonden, en hoe verhoudt zich dat bijvoorbeeld tot het grondrecht tegen discriminatie?

Door die vragen niet te stellen, maak je een karikatuur van je eigen initiatief. Door dat initiatief breed in de krant en op televisie aan te kondigen voordat je een antwoord op die vragen kunt leveren, kweek je hoop zonder substantie. Ik zou geen cent doneren aan een zaak tegen de staat waarin deze (en vele andere) vragen niet vooraf in een FAQ zijn uitgewerkt.

Je kunt namelijk niet zomaar de staat aansprakelijk houden voor een breed levend gevoel dat door iedere burger anders ervaren en beleefd wordt en ook door velen überhaupt niet als een probleem wordt (h)erkend, laat staan als een existentiële dreiging. Zoals andersom velen ook niet kunnen of willen zien waarom er zoveel stampij over stikstof en de opwarming van de aarde wordt gemaakt door Urgenda.

Hierbij moet je vooral beseffen dat Urgenda en Johan Vollenbroek de rechter tenminste vragen om bestaande wetten en afspraken te toetsen aan het recht - hun klimaatpaniek kan dan misschien deels een sentiment zijn, net zo goed een onmeetbare particuliere beleving dus, maar hun vragen aan de rechter zijn wel degelijk geworteld in een meetbare werkelijkheid van wetten, verdragsregels en (internationale) afspraken waar Haagse handtekeningen onder staan.

Gelukkig heeft Speyerbach zelf ook een betere vraag opgeworpen: “Hoe formuleer je de rechten van de meerderheid ten opzichte van het individu?”, vroeg ze zich af bij Bert Brussen. Migranten worden - net als individuele burgers in onze rechtsstaat - als minderheid beschermd onder wetten en verdragen tegen mogelijk kwaadwillende meerderheden. Maar, vraagt Speyerbach zich met recht en reden af, hoe bescherm je de meerderheid tegen de lone wolfs onder de minderheden? En wanneer wordt een bepaalde culturele of religieuze minderheid als groep een bedreiging voor de meerderheid?

Die vragen zijn misschien juridisch te vertalen en aan een rechter voor te leggen. Maar er is vooralsnog geen jurisprudentie over en het voorwerk zal meer vergen dan een advocaat, een stichting en een crowdfund. De bal wordt zodoende wel heel erg bij de (rol van de) rechterlijke macht gelegd en die moet van Speyerbach zelf maar bewijzen dat ze een claim van migratieschade net zo serieus kunnen wegen als een claim over klimaatschade.

In De Telegraaf stond dat als volgt: “Natuurlijk is zo’n eventuele rechtsgang een test, geeft Speyerbach toe, om te zien of de rechtsstaat er voor iedereen is. ‘Laat de rechterlijke macht maar bewijzen dat ze neutraal is’.”

Daar gaat een institutioneel wantrouwen vanuit dat - wederom - een herkenbaar sentiment vertolkt maar het neemt ook op voorhand een loopje met het recht. Je wil niet de migratieschade toetsen, want daar ben je zelf al van overtuigd: je wilt weten of een rechtbank bereid is überhaupt te erkennen dat er zoiets bestaat. Dat zal het voorwerk voor deze zaak niet ten goede komen. Denk wederom aan de zaken van Bart Maes c.s. tegen de coronapas: die hadden valide opinies tegen die QR-passen en een enorme bak crowdfundgeld die hen gelijk gaf in hun missie, maar geen enkel juridisch argument om een rechter mee te overtuigen.

Stel dat in deze migratieschadezaak wordt aangetoond dat het recht inderdaad niet blind is maar wordt gecureerd in een tweestromen-gerechtigheid waarin ‘de macht’ meer kans heeft om gelijk te krijgen dan de uitdager, wat heb je dan gewonnen? In ieder geval geen nieuw, strenger migratiebeleid of een door de rechter opgelegde dwang om de grenzen wat verder dicht te schuiven.

Een verstikkende omhelzing dreigt des te meer als mensen met de mentaliteit van ON! en FvD daarop duiken, want die zijn per definitie in it to lose it: verliezen helpt hen om hun eigen wereldbeeld in stand te kunnen houden. ‘De zaak is verloren omdat het systeem corrupt is! Zie je wel! Zeiden we toch!?’ Hun hele publieke positie steunt immers op een pose van permanente verontwaardiging, niet op daadwerkelijk winnen want met winnen komt meer verantwoordelijkheid dan met verliezen (dat met gratis vingerwijzen vanuit de slachtofferrol komt).

Daarin zit - behalve cynisme - overigens ook het werkelijke défaitisme en dat is waarom je moet waken niet te worden meegezogen in hun opportunisme, het voorportaal van het onvermijdelijke complotdenken.

De kunst van het wantrouwen

Dus. Door het een rechtszaak te maken, reduceer je een breed gedeeld sentiment tot een ja/nee-vraag aan een rechter, zoals Urgenda als het ware een thermostaatknop voor de aarde van de rechter heeft geëist. Dat is niet alleen zonde, het belemmert een werkelijk democratische route naar verbetering. Urgenda won die thermostaat en nu moeten we lijdzaam toezien hoe miljarden weggepist worden om Rob Jetten zijn illusie van nul komma nul nul nul nul drie zes graden minder opwarming te gunnen.

Andersom zal een verloren zaak de migratie-voorstanders juist jurisprudentie in handen geven om lekker op deze weg door te gaan. Want: schade niet aangetoond, grenzen mogen wijd open blijven. Nou ja, en dan komt de frustratie tot een kookpunt en voor je het weet vallen woorden als ‘dikastocratie!’ en ‘oikofobie!’ en het eindigt met leuzen als ‘er komen tribunalen!’ Vervolgens hoor je jezelf ineens dingen zeggen als ‘We zijn niet racistisch, we zijn rechtsstatelijk’ - maar dan is het al lang te laat.

Op X voegde ik toe: “Hoe moet het dan wel? Geen idee. Domweg geen idee. Maar je kunt een miljoen+ westen-averse migranten niet via een meervoudige kamer van D66-rechters via de slurf op Schiphol op de vrijgekomen stoeltjes van XR zetten. Can’t be done.”

Laat ik hier constructiever eindigen. Je zou deze hele zaak van migratie kunnen loskoppelen en aan beter meetbare waarden ophangen. Zoals grondwettelijke plichten van de overheid voor huisvesting en veiligheid, twee zaken die echt wel lijden onder massamigratie. De politie is onderbemand en overbezet vanwege tekorten, bezuinigingen en teveel iftars, te vaak meevaren op Pride-boten en te druk met XR-wappies van de weg bikken. Aangifte doen is nagenoeg zinloos geworden, te veel zaken worden niet opgelost en diversiteitsbeleid lijkt belangrijker dan waakzaamheid & dienstbaarheid. Je zou bij een rechter kunnen claimen dat de grondwettelijke zorgplicht voor publieke veiligheid daardoor ernstig in het geding komt.

Hetzelfde geldt voor huisvesting. Nederland heeft woningen te weinig en aanvragers te over. Hoe is het in het voordeel van Nederlandse paspoorthouders dat migranten voorrang krijgen op (sociale) huurwoningen, kun je misschien juridisch hard maken dat daarmee een grondwettelijke zorgplicht ernstig wordt verzaakt?

Wie weet - ik ben jurist noch filosoof, ik ben piekeraar en internetveteraan - zit daar wat licht tussen de juridische teksten van de grondwet en de politieke realiteit van de dagelijkse werkelijkheid. Maar ik zie het donker in, zowel voor het initiatief van Speyerbach als voor de democratie. En ‘op rechts’ gaat natuurlijk weer niets van de grond komen als je al je eieren van wanhoop, zorgen, ongeduld en frustratie over het heden van de democratie en de toekomst van Nederland in het mandje legt van een filosofe die uit het niets aan het firmament verscheen met een aardig betoog maar zonder solide organisatie, wijd vertakt netwerk of de diepe zakken waarmee deze tot komeet gemaakte democratie-denker een diepe inslag zou kunnen maken in het migratiebeleid.

Zowel de twitterbio van Speyerbach als die op Substack zeggen “In trollis veritas” - in trollen ligt de waarheid. Ik spreek geen filosoofs, maar wel een beetje internets. Je zou bijna hopen dat dit een kunsdtig kunsdt-project is uit de Lieuwma-hoek der KIRAC’ers. Liever dat lolletje dan een nieuwe oogst van politiek wantrouwen ophalen met een kansloze rechtszaak.

NASCHRIFT: Andrea Speyerbach heet niet werkelijk zo. Het is een nom de plume. Haar naam is Andrea Speijer-Beek. Ze schreef in het verleden onder die naam onder meer voor De Groene Amsterdammer en het ter ziele gegane Vice, en een manifest over de vrees voor burgerrechten na de islamitische aanslagen tegen Charlie Hebdo en in de Bataclan (samen met Thomas Hogeling van de Volkskrant/De Speld). Ze nam onder eigen naam ook deel aan debatten in De Balie.

Ik heb haar gevraagd waarom deze schuilnaam, omdat ik denk dat het bij mensen kan wringen dat je landelijke actie wilt aanvoeren terwijl mensen die je daarin willen volgen, niet eens je echte naam weten. Nu dus wel - had het er in eerste instantie uit gelaten omdat het afleidt van het punt, maar Bas Paternotte heeft het onvermijdelijke ontdekt, dus dan zet ik het er ook maar in. Voor de volledigheid.

Met Andrea Speyerbach en Theodor Holman praat ik er zaterdag over verder in Radio Blauwe Hap. Voor wie interesse heeft, de filosofe was al te horen bij Michiel Lieuwma (over een boek), bij Bert Brussen, bij Wierd Duk en bij De Nieuwe Wereld. Ze stond met dit verhaal in De Telegraaf en ze gaf toelichting bij Nieuws van de Dag.

Update 23/8. We spraken hierover in Radio Blauwe Hap:

Wie een beetje tegendenken op een tegendenker kan waarderen, wint op zijn of haar beurt weer mijn waardering met een abonnement op Nijmans Nieuwsbriefje, waar iedereen welkom is maar wat bij niemands clubje hoort.

Het is tegenwoordig zelfs mogelijk om direct in de iOS App van Substack een paid subscription op Nijmans Nieuwsbriefje te nemen. De App is hier te halen: