Huiselijk geweld, uitsluiting van partijen en kans op een Russische uitslag
Extra electorale editie van Bericht uit Brussel
Vrijdag publiceerde ik alhier een verhaal over de moeilijke keuze die Moldavië vandaag, 28 september, gaat maken in de parlementsverkiezingen. Ik had niet verwacht dat het in de dagen voor de verkiezingen nog spannend zou worden. Maar na publicatie van mijn vorige stuk werd plotseling een partij alsnog van het kiesbiljet geschrapt. En daarna nog één. Terwijl de biljetten al gedrukt zijn en de poststemmen al ingeleverd hadden moeten zijn. Wat is er aan de hand?
Het land kent een grote minderheid die traditioneel op het oosten gericht is, op Rusland dus, en die ook dienovereenkomstig stemt. De meerderheid is gericht op het westen tegenwoordig en dat betekent de EU. Toch is die meerderheid niet groot. Een referendum om toetreding tot de EU in de grondwet vast te leggen kreeg vorig jaar een minieme meerderheid van 50,3 procent.
Bij deze landelijke verkiezingen zijn er twee richtingen: pro-EU en EU-sceptisch. De huidige regeringspartij PAS van Maia Sandu is (fel) pro-EU. PAS is gelieerd aan en waarnemend lid van de christendemocraten groep EVP in het Europees Parlement, waar ook het CDA in zit.
Vice-voorzitter van de EVP is de Roemeen Muresan, die ook voorzitter is van de Moldavië-Delegatie in het EP. Van die laatste ben ik zelf ook lid. Roemenië is traditioneel sterk betrokken bij Moldavië. Muresan maakte een statement voor de Moldavische publieke media: “We can all be safe only if the Republic of Moldova is also safe, stable and integrated into the EU.”
Dit statement komt overeen met de positie van president Sandu, die de oppositie als gevaarlijk ziet. Muresan is ook in een positie om voortdurend financiële steun voor Moldavië te bepleiten om het land zo snel mogelijk in de EU te krijgen. Zo werd een financiële Moldova Facility opgetuigd, die nog voor de verkiezingen klaar moest zijn.
Grootste oppositieblok is de BEP, bestaande uit vier partijen, voornamelijk ‘populistisch socialistisch’, geleid door oud-president van Moldavië Igor Dodon. Dit blok is momenteel leidend in de peilingen en bestaat uit de Socialisten, de Communisten, ‘Future of Moldova’ en ‘Heart of Moldova’. Opmerkelijk daarbij is dat deze partijen tezamen een meer neutrale politieke koers voor het land willen, dus zowel contact met EU als met Rusland. Vooral ‘Heart of Moldova’ is voorstander van een onafhankelijke politieke koers van Moldavië.
Daarnaast is er nog aantal kleinere partijen van verschillende kleur en onafhankelijke kandidaten - en dankzij de kiesdrempel waarschijnlijk niet van direct belang.
Staatsgevaarlijke Ruslandvrienden
Partijen uitsluiten hoort er helemaal bij in Moldavië. Dat gebeurt door de kiescommissie. Als eersten werden al uitgesloten de Agrarian Party of Moldova, de Alternative Forces for the Salvation of Moldova, de Political Party Chance, en de partij Victory. Deze zaten gezamenlijk in een blok (kieslijst) onder de naam Victory, en zijn pro-Russisch. Allemaal worden ze beschouwd als staatsgevaarlijk wegens banden met oligarch Ilan Shor. De Agrarische Partij was in de jaren ’90 aan de macht en bestond toen uit communisten met een nieuwe visie, vooral gefocust op het behouden van de agricultuur, tegen samengaan met buurland Roemenië en voorstander van een duidelijke relatie met Rusland. Maar doet nu dus niet meer mee.
Ook de Modern Democratic Party of Moldova moest eraan geloven. Deze partij werd opgericht door oud-voorzitter van het parlement Andrian Candu en is centrum-rechts en pro-EU. Totdat hij voor corruptie werd veroordeeld een aantal jaren geleden waren de banden met de huidige president Sandu, toen nog minister, warm. Maar zelfs dit weekend gingen ze nog tegen elkaar tekeer in de pers omdat Sandu haar vroegere collega ‘irrelevant’ had genoemd, niet alleen in deze verkiezingen maar ook voor wat betreft zijn eerdere toenadering tot de EU - hoewel Sandu die toenadering dus doorzet. De uitsluiting vond plaats door de kiescommissie CEC wegens ‘mogelijke subversieve acties’ van de partij. Voor deze verkiezingen is de partij dus inderdaad irrelevant geworden.
De afgelopen week volgde ook nog een verbod op Heart of Moldova. De partijfinanciering zou niet op orde zijn volgens de kiescommissie. Eveneens werd de partij Moldova Mare (Groot-Moldavië) uitgesloten, wegens door de veiligheidsdienst SIS geuite ‘verdenkingen van illegale financiering uit het buitenland’.
Huiselijk geweld en te weinig vrouwen
Eerder was er al een juridische soap geweest rond hun inschrijving. Eén persoon op de lijst werd geweigerd door de kiescommissie vanwege huiselijk geweld. Daarmee voldeed de lijst niet meer aan de eisen voor een minimaal aantal vrouwen en de inschrijving werd direct geschrapt(in Moldavië geldt een genderquotum van 40 procent). Er volgden rechtszaken bij steeds hogere rechtbanken omdat de partij geen tijd had gekregen met een nieuwe lijst te komen, waarbij uiteindelijk de partij toch weer ingeschreven moest worden. Tot twee dagen geleden de partij dus alsnog en ditmaal definitief werd verwijderd.
Dit genderprobleem speelt ook bij Heart of Moldova. Doordat deze partij nu uitgesloten is voldoet het blok waar deze in zit ook niet meer aan de gendereisen. De overblijvende partijen kregen 24 uur om dat op te lossen. Van groot belang, want dit blok gaat aan de leiding in de peilingen doordat de regeringspartij PAS van president Sandu de laatste weken steun verliest.
Recente wetgeving beperkt het aantal bedrijven dat peilingen mag doen. Daar kwam gisteren bij dat de enige aanvraag voor een exitpoll zondag is afgewezen. De Moldavische radio liet weten dat de kiescommissie het verzoek heeft geweigerd wegens ‘twijfel aan de financiering van het bedrijf en de manier van dataverzameling’. De wettelijke basis daarvan is mij onduidelijk. Briefstemmen zouden vanzelfsprekend niet worden meegenomen in een dergelijke exitpoll.
Er is tot op heden geen enkele reactie vanuit de EU gekomen op het - last minute! - uitsluiten van politieke partijen en de rol van de veiligheidsdienst SIS hierin. Evenmin is de vraag gesteld hoe het met de reeds uitgebrachte briefpost stemmen moet. Die zijn al ingeleverd. Dat moest uiterlijk vrijdag. De gewone stembiljetten schijnen nu individueel in de stembureaus voorzien te worden van een stempel, om duidelijk te maken waarop niet meer gestemd kan worden.
De officiële uitslag wordt 5 oktober bekendgemaakt.
Dit artikel is een directe follow-up op het Bericht uit Brussel van afgelopen vrijdag, dat u hieronder kunt lezen:
— Auke Zijlstra is Europarlementariër namens de PVV. Voor NN schrijft hij over het wel en vooral wee in Brussel. Op X is hij te vinden als @EconoomZijlstra. Zijn eerdere Berichten uit Brussel zijn te vinden op deze pagina.
Aan- of aanmelden voor notificaties van separate onderdelen van Nijmans Nieuwsbriefje doet u via uw accountpagina. Normaliter is de commentfunctie alleen open voor paid subscribers. Omdat Auke een volksvertegenwoordiger is, zijn ze onder zijn bijdragen voor allen geopend.