Maar jongen, waar heb je het dan allemaal aan uitgegeven?

Budgetberichten uit Brussel

Er zijn meer dan twintig commissies in het Europees Parlement, die ieder voor zich verantwoordelijk zijn voor een specifiek onderwerp. Interne Markt bijvoorbeeld, of Vrouwenrechten. Ik ben lid van drie van dergelijke commissies: Industrie, Economie en Budget. Naast het werk in Budget, het volgen en amenderen van nieuwe begrotingen, kijk ik ook mee bij het controleren van ‘oude’ begrotingen op fouten en fraude. Dat is een precies werkje. Het heeft alles te maken met de vraag of geld van onze belastingbetalers correct, efficiënt, transparant, verantwoord en vooral effectief is uitgegeven. Dat dat niet helemaal goed gaat is een jaarlijks terugkerend verhaal.

De controle op oude begrotingen vindt plaats in de begrotingscontrolecommissie, CONT in het lokale jargon. Ook dit jaar is CONT bezig met de zogenaamde ‘kwijting’, in nauwe samenwerking met de Europese Rekenkamer. Die Rekenkamer beschikt uiteraard over de nodige kennis en ervaring. Dat is hard nodig want er rolt nogal wat geld de deur uit bij de EU, in de vorm van uitbetalingen, leningen en schenkingen.

De burgers van de lidstaten hebben recht op deze democratische controle van de uitgaven van de Commissie. Deze week kwam de CONT-commissie met het voorlopig rapport naar buiten inzake de controle op de begroting 2023 van de Commissie, de uitvoerende agentschappen en de ontwikkelingsfondsen. De stemming moet nog plaatsvinden, dus daarover zeg ik nog even niets. Waarover ik wel wat kan zeggen, is de inhoud van dit rapport.

Definities bestrijden

De Rekenkamer heeft al een afkeurende verklaring afgeven over de uitgavenkant in 2023 omdat het foutenpercentage sinds 2020 ieder jaar stijgt. Het huidige niveau is 9,3% in de sector cohesiebeleid. De Rekenkamer geeft ook aan dat nul procent onhaalbaar is, maar je zou denken dat de Commissie de negatieve trend wel probeert te doorbreken. Dat is helaas niet het geval.

De Europese Commissie richt zich momenteel niet op het bestrijden van gemaakte fouten maar op het bestrijden van de door de Rekenkamer gehanteerde definitie van ‘foutenpercentage’. De Begrotingscontrolecommissie steunt in deze discussie de Rekenkamer en roept de Commissie onomwonden op om haar systematische onderschatting van het foutenpercentage op te geven.

Ik schreef al eerder dat de openstaande EU-schulden steeds verder oplopen. Ondertussen een ontluisterende 458 miljard (stand eind 2023; in 2022 nog 344 miljard). Die schulden gaan de komende jaren alleen maar toenemen, doordat de EU de begroting steeds vaker als onderpand inzet om via leningen meer dan het budget te kunnen besteden. Vooral het RRF-‘corona’fonds en de steun aan Oekraïne zijn veel groter dan de eigenlijke begroting.

De toenemende rentelasten zijn ook geen hulp om het budget in de hand te houden. De RRF-regeling vertoont grote problemen qua controle en toezicht. Ernstig is dat de Rekenkamer hardop constateert dat de Commissie niet in staat of zelfs onwillig lijkt om de wortel van vele financiële problemen aan te pakken. Hoe krijg je de Europese Commissie in beweging als de adviezen van de Rekenkamer niet alleen genegeerd maar zelfs bestreden worden?

Als we het hebben over geconstateerde tekortkomingen zijn de ergste zondaars te vinden bij het European Climate, Infrastructure and Environment Executive Agency (CINEA). Dat voert het zogenaamde LIFE-programma uit, waarbij vele NGO’s geld krijgen om EU-beleid uit te voeren. We weten ondertussen dat de NGO’s dat niet neutraal doen. Zij lobbyen tegelijkertijd met hun eigen milieu-agenda bij politici en beleidsmakers.

Publieksverontwaardiging bestrijden

De Begrotingscontrolecommissie van het EP kaartte dit misbruik van EU-gelden al in februari 2024 aan en pas zeer onlangs ondernam de Commissie actie. Die actie bestond voornamelijk uit een reactie op de grote publieke verontwaardiging. De Rekenkamer ziet dat als volstrekt onvoldoende. De Commissie is vooral bezig om de eigen reputatieschade te beperken en niet het misbruik, aldus de Rekenkamer. En zo bestaan er nog steeds zeer problematische contracten tussen het Directoraat-Generaal Milieu van de Commissie en NGOs.

Het EP-rapport roept nu expliciet op om structurele- en personeelswijzigingen door te voeren bij dit DG, met name bij de afdeling die de contracten opstelt. Ongekend. Voor zover ik weet is dit de eerste keer dat het Europees Parlement een dergelijke eis stelt.

Dan de kanttekeningen bij het migratiebeleid. Het rapport kan niet eens vaststellen hoe hoog het foutenpercentage is omdat onvoldoende inzicht kon worden verkregen in de financiële transacties. Van de transacties die wel bekeken werden had 30% fouten. Terloops wordt nog even medegedeeld dat het Asiel- en Migratiefonds bitter weinig migranten gedwongen liet terugkeren naar het land van herkomst. Tegelijkertijd werden in 2023 officieel maar liefst 380.000 illegale grensoverschrijdingen geregistreerd. Bij de cohesiefondsen gaat ook van alles mis, resulterend in een foutenpercentage van 9,3%, met name bij Cohesion Action for Refugees (CARE).

Al langer dan zes jaar achtereen waarschuwt de Rekenkamer voor ernstige fouten op het niveau van bepaalde lidstaten en stelt dat nu zo langzamerhand sprake is van een ‘systemic issue’. Er lopen momenteel bij EPPO (Het Europees OM) 206 zaken in tien lidstaten, waarvan 75% in Italië. Het gevaar van dubbele financiering ligt eveneens op de loer: lidstaten vragen geld aan vanuit cohesiefondsen en tegelijkertijd vanuit het RRF-‘corona’fonds, en dat voor hetzelfde project. Dat kan doordat IT-systemen niet aan elkaar gekoppeld zijn. Door dit alles kan de Rekenkamer niet vaststellen of de uitgave van RRF-fondsen effectief is. Ik kan dat lastig als iets anders dan fraude zien.

Bij Ontwikkelingshulp bleken 62 van de 140 onderzochte transacties fouten te bevatten (44%), met name in de vorm van ontbrekende ondersteunende documenten en onwil van internationale hulporganisaties om openheid van zaken te geven en verantwoording af te leggen. Controle was dus simpelweg onmogelijk.

Is het allemaal kommer en kwel? Nee, maar dat hangt wel van je politieke positie af.

Ik zie als positief dat het EP geen geld meer naar terrorisme-gerelateerde organisaties wil zien gaan. Islamistische en anti-Israël bewegingen worden met name genoemd, maar ook de terreur-verheerlijking in Palestijnse schoolboeken. NGO’s die subsidie van de EU gebruiken om beleid van de EU door te drukken bij beleidsmakers en politici in het EP worden ook gewaarschuwd; zij zullen financiële openheid van zaken moeten gaan geven in het Transparantie Register en moeten ieder lobbygesprek met parlementariërs administratief gaan melden.

En uiteraard is het winst dat de Begrotingscontrolecommissie deze zaken, in nauwe samenwerking met de Rekenkamer, nadrukkelijk meldt. Of het uiteindelijke rapport deze inhoud behoudt hangt af van de stemming in deze commissie. Het zal niet de eerste keer zijn dat teksten waar ik mij in kan vinden uiteindelijk sneuvelen. Het moet fijn zijn om de zekerheid van een meerderheidsstandpunt te hebben.

Dat overkomt mij helaas zelden.

— Auke Zijlstra is Europarlementariër namens de PVV. Voor NN schrijft hij over het wel en vooral wee in Brussel. Op X is hij te vinden als @EconoomZijlstra. Zijn eerdere Berichten uit Brussel zijn te vinden op deze pagina.

Normaliter is de commentfunctie alleen open voor paid subscribers. Omdat Auke een volksvertegenwoordiger is, zijn ze onder zijn bijdragen voor allen geopend.