Wilders grootste winnaar maar media vieren liever Frenske

Holy cognitive dissonance Batman

Met ontiegelijke verbazing hebben we gekeken naar de duiding van de Europese verkiezingsuitslag exitpoll. Wilders werd veruit de grootste winnaar, maar… links staat het hardst te juichen alsof de zon weer voor hen is gaan schijnen in Brussel? Wie ZIJN die mensen, waarom zijn ze zo toondoof en hoezo houden ze zichzelf zo voor de gek?

Nijmans Nieuwsbriefje is ook als podcast verkrijgbaar. Exclusief voor abonnees.

Een exitpoll is geen officiële uitslag, die komt pas zondagavond na elven. Er kan dus nog wat schuiven maar laten we hier ff mee werken:

PvdA/GroenHamas staan bovenaan met 8 zetels. Eentje eraf maar beter dan verwacht, mensen naar de stembus gekregen en toch die Europese Timmerfransbonus gepakt. Proficiat. Maar de grote winnaar is duidelijk Wilders, die zijn PVV van 1 zetel naar een record van 7 opstuwt (met nog een kleine kans op 8).

NOU. Dat lijkt in de media toch heel anders. We zien beelden van een PvdA-bijeenkomst waar geklapt wordt voor een eigen zetel verlies, maar gejúicht als Wilders er nog eentje minder blijkt te hebben. Dat krijg je ervan, als je hele campagne (en mogelijk: het fundamentele wezen van de fopfusie) louter bestaat uit het waarschuwen voor Wilders en extreemrechts. Je eigen winst wordt dan afhankelijk van een externe vijand, niet van je eigen idealen.

Nu even realistisch: je moet PvdA en GroenHamas als twee partijen blijven bekijken, want de PvdA zit in de sociaaldemocratische S&D-groep (nu nog met 6 zetels) en GL behoort met 3 zetels tot de Greens/EFA-groep. Ja, dat zijn allemaal Euro-beliebers die het vaak met elkaar eens zijn. Maar wat in Nederland een fusie lijkt, zijn in Brussel twee partijen die zijn gelieerd aan verschillende groepen - die in de peilingen ook nog eens allebei op verlies staan (zie hier).

Maar okee, we tellen ze bij elkaar. De fusie moest beide partijen groter maken, het nettoresultaat is echter een zetel minder. Die gevierd wordt als een overwinning. Raar, maar natuurlijk gaan de media er in mee: ‘Doet het pijn dat PvdA/GL u voorbijstreeft? Zegt het u iets, dat ze net zo groot zijn als u? Wat zegt het u dat de uitslagen zo gelijk opgaan?’, dramt de Staatsomroep bij Geert Wilders:

Maar ze gáán dus helemaal niet gelijk op. Timmermans is een zetel kwijt, Wilders krijgt er zes zetels bij. Dus de PVV’er kan niet anders dan stoïcijns herhalen: ‘Ontzettend blij, nog nooit zeven zetels gehaald in Europa, by far de grootste winnaar’… Niemand van het plopkappenkorps lijkt er echt naar te luisteren.

It’s the percentages, stupid

Het houdt daar niet op en het wordt zelfs nog erger, want NOS’er Xander van der Wulp twitterde een foto van de stemmings-percentages die achter de exitpoll van Ipsos liggen. Die zeggen veel meer dan zetelaantallen - als je ze goed leest tenminste.

Bron: Xander van der Wulp op X

Aan de percentages is nog duidelijker te zien dat Wilders met stip de grootste winnaar is, want de PVV kreeg 17,7% van de kiezers achter zich, tegen slechts 3,5% in 2019. De PvdA/GL-combi weet weliswaar met 21,6% procentueel meer kiezers aan zich te binden dan de PVV in 2024, maar zakt ten opzichte van 2019 alsnog met ruim 8%.

Anders gesteld: Wilders is vijf keer zo groot als in 2019, Timmermans maar liefst bijna een derde kleiner.

Wat Van der Wulp in de kantlijn en onder de Ipsostabel ook nog op het blaadje krabbelde, is wat PvdA/GL en de vier coalitiepartijen bij de verkiezingen in november gehaald hebben. Daarover gaan nu de meest groteske beweringen rond (lol @ NRC-muts Ginny Mooy), omdat de indruk gewekt kan worden dat PvdA/GL groeit en de coalitie op verlies zou staan.

Inzoom van het kladje van Van der Wulp. Let op, deze cijfers betekenen NIETS.

Het is prima om verkiezingen als een tussentijds rapportcijfer te gebruiken voor de populariteit van de landelijke coalitie, maar hier werkt dat dus niet. Ten eerste is Schoof-I nog niet eens op het bordes verschenen, ten tweede vertonen juist de kiezers van de coalitiepartijen een lagere opkomstneiging. Traditiegetrouw gaan vooral mensen die méér EU willen netjes stemmen voor het Europarlement, want méér EU is de enige optie en dat weet de (eurosceptische) kiezer heus wel. Coalitiestemmers uit november willen dat Nederland beter bestuurd wordt, om Brussel geven ze beduidend minder omdat ze er niet in geloven, niet op vertrouwen, weinig van weten, geen interesse in hebben - verzin het maar, het overkoepelende beeld is: de EU is voor Eurofielen, niet voor normale mensen.

Als je een graadmeter voor de Haagse verhoudingen zoekt, kun je beter een zittende regering vergelijken met uitslagen bij gemeenteraad of provinciale staten, niet een nog onbestaand kabinet gaan toetsen tegen de uitslag van een Europees schijnparlement aan de hand van een vertekenende opkomst omdat meer dan de helft van de kiezers geen interesse in stemmen heeft.

Maar nee. De Volkskrant becijfert heerlijk cognitief dissonant dat omdat de coalitiepartijen in procenten lager scoren dan bij de Nederlandse verkiezingen in november, ‘de regeringscoalitie bij deze uitslag ook zijn meerderheid kwijt zou zijn’. Ook bij NRC is deze wijsheid te horen. Hahaha, ja zo kun je dus alles wel naar jezelf toe lullen. Gooi dan al die peilingen maar uit het raam die sinds 22 november louter meer meer meer zetels voor de coalitie (en vooral de PVV) aangeven. En de migratiecrisis is stiekem zeker ook al opgelost? Energie weer betaalbaar en normaal verkrijgbaar? Box 3 verrekend?

Gratis Drogredenering66

D66 Europarlementariër Gerben-Jaap-Karel Gerbrandy [voornaam checken - red.] beweert eveneens in de Volkskrant dat de (voorlopige) uitslag een ‘afstraffing is van partijen die samenwerken met de PVV. Gerbrandy noemt het een ‘signaal van de liberale kiezer, dat samenwerken met extreem-rechts niet beloond wordt’.’ Wat een prachtige politieke poep, Gerben-Jaap-Karel.

Ten eerste alsook nogmaals, de PVV zelf is dus van 1 naar 7. Ten tweede, NSC en BBB zijn allebei van voorheen niet-bestaand naar 1, respectievelijk 2 zetels. Dat is al plus 9 zetels. Alleen de VVD zakt er eentje, van 5 naar 4. Weet je met wie de VVD samenwerkt in Europa? Met D66, in de Renew-fractie (voorheen ALDE, van beroepsgriezel Verhofstadt weet u wel). In die groep zit trouwens ook Volt, die ondanks zesduizend uur gratis zendtijd bij de NPO zijn blijven steken op 1 zeteltje. Het is tevens samen met S&D en Greens de derde groep die Europabreed op verlies peilt.

En: Renew heeft die verloren VVD-zetel misschien ook nog wel aan zichzelf te danken, omdat ze dreigen de VVD uit de groep te gooien wegens… samenwerken met extreem-rechts. Cirkelredeneren rond eigen navel, is wat de Euro-D66’er dus doet.

Uitzoomen over een andere as

Wat we hieruit kunnen halen, is dat journalisten over het algemeen net zo weinig weten van (de werking van) Brussel als ieder ander. Dat blijkt wel uit de hijgerigheid om van de uitslag een tweestrijd tussen Frenske en Greet te maken, alsof heel de EU draait om die twee. In de campagnes was het niet veel beter, met debatten tussen mensen die niet verkiesbaar zijn, over onderwerpen waar de EU niet over gaat. Maar goed, dat is een traditie die wordt weerspiegeld in de gepast onverschillige opkomstcijfers voor ‘Europa’.

Onderliggend aan de manier van uitslagen meten in de media, is de niet zo stille hoop dat de landelijke uitslag van 22 november 2023 een uitzondering was. Een afwijking. Een anomalie. Ze denken in de EU-uitslag een normalisering te zien, een herstel van het vertrouwde. Links weer ‘gewoon’ in de toppositie, de opmars van extreemrechts toch een beetje gestuit. Dat is schattig, dat ze dat denken.

In heel Europa begint zich - eindelijk, ten langen leste - het migratievraagstuk serieus op te dringen. Het oosten van Europa was altijd al alert, met Hongarije als meest uitgesproken migratiekritische Viségrad-land. Griekenland, Italië en Spanje worstelen al lang met de fysieke problematiek. Frankrijk brandt met enige regelmaat, en is op sommige plekken onherkenbaar veranderd. Zweden wordt geteisterd door uitheems bendegeweld. In Duitsland groeien zowel extreemlinks als extreemrechts, die beiden fysieker worden in hun acties. Een moslim die een agent doodsteekt tijdens een aanval op een islamcriticus heeft de verhoudingen niet bepaald verbeterd - en gaat in de verkiezing zeker een rol spelen.

Ook de Britten beginnen eindelijk te beseffen welke ideologieën en overtuigingen ze decennialang hebben geïmporteerd, nu een maandenlange reeks marches van antisemieten en Hamasknuffelaars keer op keer laat zien dat de vieze randjes van de islam zich niet tot grooming gangs beperken. Het land is een anachronisme in Europa, omdat het de enige plek is waar Labour-links de verkiezingen van volgende maand lijkt te gaan winnen. Maar ook die zullen, net als veel andere landsbesturen in Europa antwoord moeten geven op de vraag wat ze met het migratiebeleid van plan zijn.

Als dat antwoord niet bevredigend is of wanneer dat antwoord de ontkenning verraadt die we in Nederland zo duidelijk blijven ontwaren bij PvdA/GroenHamas en D66, dan kun je met EU uitslagcijfertjes goochelen zo veel je wilt om de indruk te wekken dat het allemaal wel meevalt - de kiezer weet steeds beter, heeft nog altijd eigen ogen en oren en lijkt vooral steeds minder bereid om zich door sociale stigma’s te laten weerhouden van een stem op verandering.

Ook dat liet een groot deel van de kiezer in wezen zien, door wederom thuis te blijven bij verkiezingen die niet om verandering draaien, louter om behoud. En dan nóg wist Wilders verhoudingsgewijs de grootste zege te behalen. It’s getting serious, fast.