Slachtofferschap cultiveren met Femke Halsema

De burgemeester van Amsterdam noemde me cynisch. Nou, heb je even?

Weet u wat cynisch is, mevrouw Halsema? Een politieke leiderschapspositie vertalen naar institutioneel medelijden met minderheden, zodat je moeiteloos in de bekommerde rol als voorvrouw van de verheffing kunt kruipen.

‘Keti Koti-herdenkingsmaand is nu belangrijker dan ooit’, schrijft burgemeester Femke Halsema in een post op Instagram. Ze hield zondag een praatje ‘tijdens de herdenking bij de ambtswoning bij de start van de Keti Koti herdenkingsmaand’. Een eerste herdenking van vele herdenkingen deze maand, dus. Ze put uit haar meest integere register. Veel empathie, een sonore gravitas, plechtig geformuleerde beloftes.

'Ik hoor u. En u maakt me verdrietig, laat me dat maar meteen zeggen…
…hoe kunnen we als beschaving dit toestaan…. dat racisme en discriminatie toenemen in plaats van afnemen….
…voor ons in deze stad wordt de komma geen punt… die belofte komen wij na…. het Slavernijmuseum gaat gebouwd worden….’

Doomscrollend over Insta kon ik een sarcastisch commentaartje niet onderdrukken: ‘Lekker opbeurend praatje. Prettig lichte toon van hoop. Je voelt jezelf groeien van optimisme’, reageerde ik. Maar omdat Halsema ook altijd onverbeterlijk zichzelf zal zijn, reageerde ze daarop. Uit de heup: ‘Cynisme is luiheid’.

Bron: Instagram van de burrie van Mokum

Ja toch even, sorry. Want weet u wat cynisch is, mevrouw Halsema? Een politieke leiderschapspositie vertalen naar institutioneel medelijden met minderheden, zodat je moeiteloos in de bekommerde rol als voorvrouw van de verheffing kunt kruipen.

En dan die rol zodanig invullen dat je woorden als emancipatie, onderwijs en gelijkwaardigheid niet hoeft te formuleren als een opdracht aan mensen om zichzelf op te richten, omhoog te trekken en vooruit te bewegen, maar deze weet te vertalen tot een nauwelijks verhuld verwijt aan het adres van onzichtbare anderen, die deze emancipatie, onderwijs of gelijkwaardigheid zouden belemmeren.

Natuurlijk is dat geen reden om geen slavernijmuseum te bouwen, waar belangrijke en relevante historische context bij verwerpelijke gebruiken van vroeger kan worden gegeven, om ook in het heden bewustzijn te vergroten en lessen uit te trekken. Maar praatjes als hierboven sturen niet op de bouw van leerzame plekken - ze richten altaren op voor een postmoderne morele sluipmoordenaar: slachtofferschap.

In plaats van het metselen van een mausoleum waar het leed maar vooral het slachtofferschap van het slavernijverleden voor eeuwig in gebalsemd kunnen worden, zou een deel van die middelen misschien beter ten goede kunnen komen aan het openen van een extra politiebureau in Zuidoost, waar rappers en rapgroepen elkaar de buurthuizen uit schieten en drugscriminaliteit voor onveiligheid zorgt. Maar dat is een heikel onderwerp - voor je het weet beticht iemand je van racisme.

Misschien kan er wat geld worden vrijgemaakt om moeders van de Bijlmer bij te staan in hun zoektocht naar een gelijkwaardigheid die niet zozeer belemmerd wordt door racisme, maar net zo goed door veelvoorkomende alleenstaande zorg voor hun kinderen. Een flinke emancipatieslag die nog gewonnen kan worden in de eigen gemeenschap zonder van vage, onbenoemde buitenstaanders een vijandsbeeld te hoeven boetseren en die een suggestie van discriminatie in de schoenen te schuiven.

Maar het is zo veel makkelijker om het beeld van een onderdrukker op te tuigen dan mensen op hun eigen morele plicht aan te spreken om hun kamer op te ruimen, hun straatje aan te vegen en hun kroost op school te houden. Uitsluiting begint bij een gemiste aansluiting - maar ja: gevoelig, gevoelig, gevoelig.

Omdat de cultivering van onderdrukking zich politiek zo goed laat afzetten tegen de dreiging van racisme en discriminatie, is het makkelijk om de intrinsieke inertie van slachtofferschap aan de borst te blijven koesteren omdat het zich zo geweldig leent voor vrome voorgangerspraatjes over emancipatie en gelijkwaardigheid. Om jezelf als betrokken leider te kunnen presenteren, ook van deze minderheid in de stedelijke gemeenschap. Aan wie een komma en geen punt is beloofd, zodat het politieke lijntje nog langer kan worden uitgeschreven.

Elkaar op deze manier gijzelen in gecultiveerde onmacht, dat is pas lui en cynisch. Sylvana-cynisch.

n.b. deze Substack is verdeeld in drie substukken. Beheer uw notificaties per onderdeel via deze pagina. Of beheer uw abonnement via deze button: