Over de sabotage van tot farce gemaakte slavernij-excuses - Nijmans Nieuwsbriefje - Editie #35
Excuses die niet met goede wil kunnen worden ontvangen, zijn nog geen handvol glazen kraaltjes waard
Striemende slavernijsporen
In december 2013 was ik met mijn toenmalige vriendin, thans vrouw, op een road trip door het noord-oosten van de Verenigde Staten. We reden vanaf de theefeesthaven in Boston langs zo veel mogelijk historische plaatsen: van zeventiende-eeuwse settlements in Jamestown, Yorktown en Williamsburg aan de kust van Virginia tot de befaamde Civil War-gronden van Gettysburg (PA) waar president Lincoln zijn beroemde Address hield, tot Appomattox, waar General Robert E. Lee zijn naam gaf aan een oranje Dodge Charger de overgave van zijn Confederate Army tekende op 9 april 1865, de dag waarop de Amerikaanse Burgeroorlog ten einde kwam.
Van die gebeurtenis maakte Tom Lovell bovenstaand schilderij voor National Geographic en een kopie daarvan hangt - onder meer - in het National Civil War Museum in Harrisburg, PA. (Het origineel werd in 2012 geveild voor dik 80.000 dollar.) Dat museum bezochten we ook. Om de lange opmaat naar de burgeroorlog te beschrijven, opent de vaste expositie met de foto hieronder, van een zwarte slaaf met een door vele zweepslagen getekende rug. In het bijschrift wordt de Amerikaanse slavengeschiedenis teruggebracht tot een moment in 1619 waarop Nederlandse zeevaarders 20 Afrikanen ruilden voor eten in de Britse kolonie Virginia. "These may have been the first permanent African-American settlers in an English colony". Slavernij groeide uit tot een 'economische noodzaak' vanwege arbeidstekorten: in 1850, tien jaar voordat er een burgeroorlog uitbrak die een einde aan de slavernij zou maken, hield een derde tot de helft van alle blanke families in de zuidelijke staten slaven.
Zieke praktijken, for sure, maar ik herinner me hoe vooral het Nederlandse haakje me raakte. De combinatie van het historische feitje en de (op latere datum gemaakte) foto van de gemartelde zwarte, was nogal in your face op een manier die ik me van het Nederlandse onderwijs of uit musea niet kon heugen. Natuurlijk ben ik onderwezen in het vaderlandse VOC-verleden, de slavenhandel en het kolonialisme, maar martelfoto's van een meter hoog met een soort van "schuld van Nederland"-context eronder had ik in ons land nooit gezien.
In Amerika was de discussie over hun eigen zwarte bladzijden ook in 2013 al veel verder dan bij ons in West-Europa. Niet alleen over slavernij, ook ten aanzien van de burggerrechtenbeweging die tot ver in de vorige eeuw rechtsposities moest bevechten voor wat we nu in een foeilelijk anglicisme "mensen van kleur" moeten noemen. De VS zijn bezaaid met grote en kleine musea die van katoenplantages en ondergrondse jazzclubs tot bluesgeschiedenis, beroemde busritjes en het motel van Martin Luther King de Black History beschrijven, onderwijzen en herdenken.
Quinsy's Koekkoek-clan
In Nederland zou het onderwijs wellicht wat scherper kunnen op het onderwerp, maar laten we ook niet vergeten dat Nederland weliswaar Afrikanen als slaven verscheepte, waaronder naar eigen koloniale eilanden, maar dat het gros der gestolen mensen uiteindelijk in de Amerika's terecht kwam. Nederland droeg ongeveer vijf procent bij aan de internationale slavenhandel in de zeventiende en achttiende eeuw, maar de persoonlijke geschiedenissen van de ontheemde Afrikanen zelf ontvouwden zich vervolgens in de latere Verenigde Staten. Dat de Nederlandse rol in de laakbare omgang met mensenlevens wat minder musea telt dan in de VS, is derhalve helemaal niet zo gek: we waren een handelend doorvoerland, geen met katoen- en tabaksplantages bezaaide eindhalte.
Dat is geen relativering van historisch wangedrag, maar het zet de op dikke Amerikaanse toon aangezette anti-racismestrijd in Nederland wel in een iets ander perspectief. Bovendien moeten de activisten in Nederland zich bij gebrek aan institutioneel racistische, trigger happy politiemensen of lynchpartijen door in witte lakens gehulde agrarische engnekken verlaten op veel gekkere culturele gebruiken: Twee jaar voor onze road trip was "Opdegrondligpiet" Quinsy Gario in Dordrecht opgepakt vanwege het verstoren van de Sinterklaasintocht met leuzen over het vermeende racistische karakter van Zwarte Piet. Koekkoek!
Enkele jaren later ging Sylvana Simons, bekend van een succesvolle televisiecarrière, trouwen met een rijke blanke man en in een interview verklaren dat zwarte mannen ontrouw en onbetrouwbaar zijn, zich politiek-activistisch roeren over racisme, dat volgens haar en haar bondgenoten institutioneel zou zijn in Nederland en zelfs tot is doorgedrongen in de wiskunde, die dientengevolge "gedekoloniseerd" zou moeten worden.
Racisme is een sociaal doodsvonnis
Enfin, u kent al deze voorbeelden en uitingen wel. In een land waar racisme niet onbestaand is (dat is het nergens) maar in maatschappelijke context wel marginaal, moeten activisten naar de gekste voorbeelden grijpen om hun eigen wrokkigheid te vertalen naar een vermeende "witte schuld". Zeker in de zwarte bladzijden van de recente Zwarte Piet-geschiedenis waren racistische uitingen jegens Quinsy, Sylvana, Akwasi en Afriyie helaas geen uitzondering.
Let wel: individuele uitingen, geen institutionele. Sterker nog: veel instituten - van linkse partijen, de meeste kranten en de volledige NPO tot de museum- en cultuursector en het BN'ers-gilde - sloten zich juist aan bij de tragi-koddige strijd van enkele luidruchtige activisten tegen de kindervriend. Iedere anonieme zuig-, haat- of troltweet werd door de goegemeente juichend geframed (als in: ingelijst) als bewijsstuk om het racisme van Nederland aan te tonen. "Nederland is een schuldig land", zeiden talloze blanke mensen. "Kijk maar naar deze blanke mensen."
Helaas voor hen: individuen die zich racistisch uiten, zijn geen bewijs van een intrinsiek racistische samenleving. Het meeste racisme gebeurt anoniem, online, door mensen die zich onbespied wanen. Als je in dit land namelijk openlijk racistische uitingen doet, riskeer je sociale uitsluiting, baanverlies en/of een veroordeling. Waarom? Omdat openlijk racisme in Nederland niet maatschappelijk geaccepteerd is. Zelfs karikaturale cartoons zijn al op het randje van de gevarenzonen - vraag maar aan Jos Collignon.
Nederland heeft een handelsverleden waarin racisme een economische drijfveer achter gruwelijke mensenhandel en -mishandeling was. Racisme bestaat ook nog steeds in het huidige Nederland, maar Nederland is géén racistisch land. Het kan allemaal tegelijk waar zijn.
Dat brengt ons bij die stomme slavernij-excuses
Tegen het licht van nu alweer tien jaar hysterisch activisme tegen het spookbeeld van een Nederland waarin bijna niemand zich herkent, tracht de regering namens de Staat der Nederland officieel excuses te maken voor de slavernij die op 1 juli 1863 op papier werd afgeschaft door de Staat der Nederlanden, en tien jaar later in de praktijk ten einde kwam. We deden uiteindelijk het goede, maar dat wil niet zeggen dat we daarvoor niet eeuwenlang het verkeerde deden. Excuses maken is helemaal geen vreemd of onterecht gebaar - als oprechte formaliteit, althans. Nederland heeft, met de kennis van nu, een schuldig verleden.
Helaas, het mag niet zo zijn. Aan ontvangende zijde van de vaderlandse sorry voor de slavernij (die tevens de ontvangende zijde van enorm veel institutionele goodwill en niet te vergeten subsidiegeld is) stonden argwaan en achterdocht klaar om de staatshand van Mark Rutte weg te slaan.
Dat de excuses niet door minister en mede-nazaat Franc Weerwind overgebracht zouden moeten worden, maar eigenlijk door Willem-Alexander, daar kan ik nog wel inkomen. Dat 1 juli een logischer datum is dan maandag 19 whatevercember, ook. Maar om daarvoor naar de rechter te stappen, daaruit blijkt dat er iets veel ondermijnenders achter de onwil tot acceptatie van excuses loert: achterdocht.
De sabotage van de slaven-sorry
Als iemand van wie je excuses eist, zich bereid toont om deze aan te bieden, dan zou het op z'n minst netjes zijn om jezelf ontvankelijk op te stellen. Maar dat is te veel gevraagd voor enkele activisten, die zich tevens ongevraagd en op ondankbare wijze opwerpen als woordvoerders van vele burgers Van Kleur voor wie de excuses überhaupt niet zo belangrijk lijken - in Suriname haalt de naar verluidt de voorpagina's amper. Kun je eigenlijk wel namens iedereen spreken met wie je een huidskleur deelt?
Degenen met een huidskleur die bij Rutte op het Catshuis mochten komen overleggen over het proces, koesteren in ieder geval een diepe achterdocht tegen de Nederlandse samenleving van wie ze excuses verlangen. In plaats van bereidheid te tonen om de historische geste in ontvangst te nemen, proberen ze met een recalcitrant eisenpakket extra kaders en moraliteit aan te brengen. Dat is, om het in één van hun favoriete woordjes te zeggen, uitermate problematisch, omdat het alle oprechtheid uit de Boodschap van Staat haalt.
(Bovendien weet iedereen dat het aanbieden van excuses nooit het einde van het historische hoofdstuk zouden betekenen, maar een startschot zijn voor herstelbetalingen, nog meer subsidies en zelfs hilarisch idiote eisen als de strafbaarstelling van het woord 'neger' en de definitieve verbanning van Zwarte Piet.)
Je kan iemand die spijt komt betuigen niet op deze manier ketenen in krappe kaders, want daarmee zeg je eigenlijk: 'Leuk dat je sorry wil zeggen, maar als het niet door die-en-die persoon op zus-en-zo moment wordt gedaan, zijn ze niks waard'. Als je daar vervolgens onmiddellijk geldbedragen ("40.000 euro per nazaat, als voorschot") en eisen voor strafbaarstellingen van woorden bij neerlegt, creëer je moedwillig de omstandigheden waarin je toch heel Holland voor racist kunt (blijven) uitmaken, omdat mensen nou eenmaal tegelijkertijd positief kunnen staan tegenover excuses voor het slavernijverleden, maar absoluut onwillig kunnen blijken om woorden te verbieden. Of om te accepteren dat Zwarte Piet "racistisch" zou zijn. En dan heb je toch nog "argumenten" om mensen van racisme te blijven betichten.
Het sorry wordt derhalve botweg gesaboteerd. Nederland moet met zo veel tegenzin die hand uitsteken, dat de ontvangers altijd kunnen blijven beweren dat we het niet meenden, dat we hoe dan ook racisten zijn en - natuurlijk - dat hun activistische werk derhalve nooit af zal zijn.
Ergens wel grappig hoe de charlatans van de zwartekansenkerk hun uiterste best doen om de laatste pagina van een geschiedenisboek vol zwarte bladzijden niet wit te laten worden. Want anders is hun activistensprookje uit en droogt de stroom op.
Gelukkig heb ik altijd nog die martelfoto met een naar de Nederlandse schuld verwijzend bijschriftje in een Amerikaans museum, die wel indruk wist te maken over de vaderlandse slavernijgeschiedenis. Anno heden zijn er wel meerdere redenen dan alleen de medemenselijkheid te bedenken waarom je zou willen dat het allemaal nooit gebeurd was. Neemt niet weg dat het goed kan zijn om in een historische context excuses aanbieden. Jammer dat niemand ze wil hebben, tenzij we de rekening ook oppakken. Maar dat zou ik nog eerder naar een Nigeriaanse prins uit mijn spambox overboeken.
Deze hypocriete selectiviteit over slavernij maakte trouwens ook indruk
NOG EVEN HUISHOUDELIJK!
Mocht iemand me missen op Twitter, de 2FA-telefoon van Elon stuurt geen sms'jes meer dus ik kan al een tijdje niet inloggen. Zal vast wel een keer goed komen, tot die tijd: lekker rustig.
Daarnaast stopt de nieuwsbrief-service van Revue er mee. Is ook van Twitter dus personeel zal wel ontslagen zijn of zo. Ik heb derhalve mijn ooit vastgelegde nijman.substack.com afgestoft, daar gaan we na de jaarwisseling vrolijk verder. Uw mailadres is meeverhuisd, dus u hoeft lekker niks te doen. Betalende abonnees: Revue cancelt sinds gisteren automatisch alle abo's. Opnieuw lid worden kan hierrr, ergens. Ik hoop volgend jaar wat productiever te worden, 2022 was nogal druk & uitgeput.
Herstelbetalingen kunnen ook hier: — bunq.me
Handje pepernoten mag ook. Klik op ZWARTE PIET!
Hondje. Tot braaf gemaakt
