Klimaat, persbeleid en Net Zero geloofwaardigheid
Discover more from Nijmans Nieuwsbriefje
Klimaat, persbeleid en Net Zero geloofwaardigheid
De voor gretige media geënsceneerde "arrestatie" van Greta Thunberg wekt groeiende argwaan over motieven achter de energietransitie
In de jaren rond de eeuwwisseling was ene Diederik Samsom actief voor Greenpeace, als actie- en woordvoerder tegen kerncentrales en nucleaire energie. Rond 2012, toen hij als fractieleider de PvdA de verkiezingen in stuurde die leidden tot het kabinet Rutte II (en eindigden in een tot op het randje van opheffing gereduceerde PvdA), deed in de online tegenmedia bovenstaande foto uit 1999 veelvuldig de ronde, waarop te zien is hoe hij door Franse agenten wordt weggedragen bij een anti-nucleaire actie.
Eerder deze week verschenen beelden in de media waarop de Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg op vergelijkbare manier lijkt te worden weggevoerd door Duitse agenten. Lijkt, want de werkelijkheid is zelden nog wat het lijkt. Pers en politie lieten zich gewillig inzetten voor een vertekende beeldvorming tegen een grote boze bruinkoolmijn.
Verbetenheid bij Samsom en tevredenheid van Thunberg
De plaat van Diederik Samsom is gemaakt in het haventje van Diélette in Normandië [streetview], waar hij demonstreerde tegen de handelspraktijken van een nucleaire afvalverwerkingsfabriek in het nabijgelegen La Hague. ANP Foto heeft van die dag - 31 mei 1999 - een foto waarop Samsom met een geigerteller op een rubberbootje bij een stevig soepblik nucleaire troep staat.
De foto werd het actieve geheugen in gedragen dankzij beelden van Greta Thunberg die op 17 januari door Duitse agenten is weggedragen bij een klimaatactie bij de enorme bruinkoolmijn Tagebau Garzweiler, een 48 vierkante kilometer grote open mijn in Nordrhein-Westfalen van energiegigant RWE, die op het punt staat om met zijn machtige mechanische afgravers het gehucht Lützerath van de aardbodem weg te vreten.
Waar Samsom in 1999 nog met een verbeten grimas op het gezicht werd weggedragen, alsof hij gehinderd werd bij een klus die nog niet geklaard is, ontwaar je op de foto van het Zweedse klimaatmeisje een uitgestreken glimlachje. Het Engelse woord smug past hier wellicht beter. Gevoelsmatig wekt de potentieel gevaarlijke wetsovertreding van Samsom bij mij meer sympathie dan het zelfvoldane smoeltje van Greta.
Samsom roeide tegen een stroom(voorziening) in, Thunberg heeft het maatschappelijk tij enorm mee. Samsom was (en is, ongetwijfeld) altijd zeer gelijkhebberig geweest in zijn tweets, woorden en debatten, Thunberg is het product van een tijdsgewricht waarin emoties en de manier waarop die in beeld komen (“How dare you!”) zwaarder lijken te wegen dan onderliggende kennis, argumenten en debat. Samsom heeft een ingenieurstitel. Thunberg, deze maand 20 jaar oud geworden maar nog steeds een groot kind om te zien, heeft haar school nog niet eens afgemaakt. Thunberg is beroemder dan Samsom ooit zou kunnen worden.
De cynische ironie achter duurzame energie
De grotere ironie is natuurlijk dat Diederik twee decennia terug verbeten streed tegen kernkracht, waar we eigenlijk veel meer van hadden moeten hebben, waardoor Greta twee decennia later moet strijden tegen het veel smerigere bruinkool, dat hoe dan ook wordt uitgefaseerd. De cynische som van die geschiedenis is dat Europese energieprijzen en (daardoor) hard oplopende inflatie veel particuliere huishoudboekjes in het rood drukken, de onvermijdelijke bijvangst van een energietransitie die veel eerder had kunnen beginnen.
Het niet aflatende (ecologisch linkse) verzet tegen nucleaire energie heeft mede geleid tot een langere afhankelijkheid van kolen en gas. In Duitsland hebben de Groenen de stillegging en ontmanteling van tot nu toe driëendertig Duitse kerncentrales bedongen, met de kernramp in het Japanse Fukushima als katalysator voor de Atomausstieg maar hun eigen institutionele kern-afkeer als motief. Alleen in Zuid-Duitsland draaien, na lang en nog altijd doorlopend debat, nog drie centrales. Ontmanteling van de rest duurt vijftien jaar en kost een miljard euro per centrale [bron].
Zelfs Thunberg heeft in oktober tegenover Duitse media verklaard dat het “een fout” was om kernkracht terug te schalen en terug te vallen op kolen. Want nu middenin de vermeende groene energietransitie naar zon & wind het gas van de Russen abrupt besmet is geraakt (en nog abrupter is afgesloten door de nog altijd opvallend in nevelen gehulde sabotage van de NordStream II-pijp) moeten de oosterburen alsnog hun bruinkoolwinning opvoeren om de bedrijfsverlichting aan te houden, en hun huizen verwarmd. Hernieuwbare energiebronnen zijn immers nog verre van toereikend om in de vraag te voorzien.
Kijk maar naar Nederland, waar het gat tussen pers/politieke positiviteit en energetisch rendement van renewables enorm is. Wind en zon zijn twee technisch onvolkomen en onvoltooide, niet onomstreden methoden van energiewinning waarvan uit onderstaande CBS-grafiek [bron] blijkt dat ze in 2021 respectievelijk slechts 3,4 en 2,1 procent van de eindverbruik-dynamo lieten draaien:
In deze T.-column van Roderick Veelo lees ik dat het Planbureau voor de Leefomgeving voorziet dat die 3,4 procent windenergie tot 2030 zal groeien tot een nog altijd verwaarloosbare 4 procent (!), ondanks Haagse miljardeninvesteringen voor het volbouwen van de vissersbanken in de Noordzee. Daaruit zou je kunnen concluderen dat de Energiewende dus zou moeten versnellen, maar het doet mij vooral afvragen of wind ooit toereikend zal zijn. Zeker als je weet dat er alternatieven zijn. Nee, niet de zon: dure panelen verstoren het elektriciteitsnetwerk met stroom die wel kan terugvloeien maar (nog) niet kan opslaan voor een energiebron die niet constant is, en die moet worden opgevangen in systemen die veel aanleg en onderhoud vragen en (net als windmolens) slecht te recyclen en dus niet ‘groen’ zijn. Om over het dreigende subsidiefiasco rond de ‘te succesvolle’ en dus te dure oplichterstruc van de overheid die salderingsregeling heet, maar te zwijgen.
Levend schild van de groene lobby, lieveling van de pers
Terug naar Thunberg en haar tevreden horizontale televisiemomentje. De reden dat de Zweedse trofee van het klimaatactivisme zo triomfantelijk in de camera kijkt, is vanwege de aanwezigheid van die camera. Waar je (zelfs binnen de bronnen van Greenpeace of de PvdA) met een sterke loep moet zoeken naar verhalen en actiefoto’s uit het verleden van Samsom, weet de volgende generatie activisten zich verzekerd van veel meer persaandacht, zeker wanneer hun gevierde messiasmeisje ten tonele verschijnt.
De autoriteit en ongenaakbaarheid die zij in korte tijd vergaard heeft, zijn ongekend. Als puber was ze niet alleen op eigen kracht een sterk symbool - zo’n vreedzaam maar onverzettelijk meisje met een protestbordje bij het Zweedse parlement, moedig genoeg om verzamelde wereldleiders toe te bijten dat zij haar toekomst hadden gestolen - maar ook een dankbaar levend schild voor volwassen beleidsbeïnvloeders en -bepalers die iedereen met kritiek toebeten of ze wel durfden, tegen een kind?, een retorisch trucje dat zachte gelijkenissen vertoont met de manier waarop de Wirschaffendassers van 2015/2016 naar het lijk van de aangespoelde Aylan Kurdi konden wijzen om migratiecritici van onmenselijkheid te betichten: emoties als argument inzetten, verdringt de noodzaak tot substantie.
Diederik Samsom voerde als Greenpeace-activist actie bij kerncentrales (zoals hierboven op zeldzame beelden, toch best geinig gedaan met die gekaapte ME-bus) in de hoop dat hij daarmee de aandacht genereerde om zijn verhaal aan het journaille te kunnen doen. Thunberg ketent zich vast aan oneliners die alle media gewoon over kunnen schrijven. De hype die Samsom niet wist te ontketenen, volgde bij haar als vanzelf. “How dare you” bijten bleek genoeg om als voldongen argument gewogen te worden. En hoezeer Thunberg zich als rebelse underdog probeert te positioneren, bijvoorbeeld door zichzelf (in Rolling Stone in 2019) te vergelijken met Rosa Parks, of misschien wel dankzij die lepe pitch: de milieubeweging is zeer in de mode en Greta is het fastest selling fashion icon against fossil fuels.
Greta hoeft zich helemaal nergens aan vast te ketenen, zowel machthebbers als mainstream media hebben zich aan haar vastgeketend. Dus toen ze zich in Duitsland met haar aanwezigheid mengde in de hevige publieke discussie over bruinkoolmijn, werd de aanhouding van het kleine klimaatmeisje door grote, in het zwart geklede, gemaskerde en gehelmde Duitse politiemensen natuurlijk groot nieuws.
Maar… Greta werd helemaal niet gearresteerd in Garzweiler?
De beelden waarop ze wordt “weggedragen” bij de Garzweiler bruinkoolmijn, is volledig geënsceneerd. Thunberg werd in werkelijkheid gewoon met de rest van haar activistencollega’s door een linie gehelmde agenten weggeduwd van hun actielocatie, maar eenmaal afgevoerd voelt de lange arm van de wet zich niet te beroerd om het meisje even omhoog te houden voor de camera’s, zoals onderstaande video’s laten zien:
Daar staat ze, het bevoorrechte meisje dat rebellenstatus verwierf door al spijbelend de hele (westerse) wereld te betichten van klimaatonrechtvaardigheid en wereldleiders toe te bijten dat ze haar toekomst van haar gestolen hebben, lachend tussen agenten van datzelfde systeem, waar zij duidelijk niets van te vrezen heeft, te poseren voor media die haar welwillend bewierroken, een scene te acteren die haar claims van onrecht en gevaar moeten uitbeelden.
Dat Thunberg deze kans heeft gegrepen, of zich deze kans niet liet ontnemen om extra aandacht voor haar pleit te genereren, is haar niet aan te rekenen. Dat de aanwezige pers zo gretig gebruik maakt van de gelegenheid om deze valse beeldvorming aan het grote publiek te verkopen, is een zoveelste bewijsstuk van door vooringenomenheid gemanipuleerde media. “Het klimaat” is immers belangrijk, nietwaar?
Haarscherpe, misleidende beelden van een “weggedragen” Thunberg gingen de wereld over, de waarheid is gereduceerd tot uit de heup geschoten, korrelige filmpjes die alleen door de onderstromen van sociale media worden voortgestuwd. Dat Duitse wetshandhavers zich voor dit karretje hebben laten spannen, is zo mogelijk nog onbegrijpelijker.
Het lijkt misschien een kleine daad, maar met dit soort foefjes keren propagandisten, politie en pers zich gezamenlijk tegen het publiek en dat in een tijd dat er zo hemelhoog gehuild wordt over ‘politieke beïnvloeding’ door ‘nepnieuws en desinformatie’ door ‘kwaadwillende actoren’ of ‘buitenlandse belanghebbenden’. Voilà: zie hier hoe een Zweeds meisje de neutraliteit van het Duitse gezag tart om via de media het wereldbeeld te beïnvloeden. Greta drukte de kers op haar eigen appelmoes door na afloop te verklaren dat “klimaatbescherming geen misdaad is”, in een tweet waarin ze de suggestie intact houdt dat ze als een soort crimineel is afgevoerd:
Hallo? Wie moet ik nou vertrouwen?
Bijna niemand van de doorgaans zo gretige mainstream persgroep van ‘nepnieuws’-gillers heeft echter iets te rudybouma’en over deze samengestelde desinformatie. Het is zo’n moment waarop de twijfel over wie, wat en welke bron nog te vertrouwen is, omslaat in een ongemakkelijke zekerheid dat bijna geen enkele bron nog goed te vertrouwen is. (Ook mijn eigen snelle bruggetje hierboven, vanaf Samsoms kern-acties naar Greta’s bruinkoolbuitenkans, zal wel over een omvangrijk mijnenveld van mitsen en maren zijn aangelegd, zeg ik daar maar deemoedig bij.)
Zonder ingenieurstitel, natuurkundeknobbel en jarenlange praktijkervaring in de wereld van fossiele en hernieuwbare energie ben je overgeleverd aan een werkelijkheid die geschetst wordt via de beeldvorming van activisme, politiek en lobbyisten. En door aartsluie, Greta-gezinde media die liever het dramatische, lekker klikkende kiekje van het heilige klimaatkind hebben dan het saaie grijze feit dat ‘s werelds bekendste activiste in werkelijkheid nauwelijks herkenbaar tussen een kluwen medestanders over een modderig stuk grond hobbelde en struikelde, halfhartig voortgeduwd door politiemensen met klimaatcorvee die de demonstranten weghaalden bij de (gevaarlijk diepe) randen van de mijn:
Won’t you smile for the camera?
De matter-of-factness waarmee het toneelstukje van de arrestatie wordt uitgevoerd, waarbij de beelden zelfs suggereren dat de scène meerdere keren is opgevoerd, doet je zelfs twijfelen aan je eigen verstand: Zit ik me nou druk te maken over niks? Is dit geposeerde momentje inderdaad een argeloos niemendalletje? Het grotere verhaal is immers die bruinkoolmijn, de bedreiging van dat dorpje en de enorme vervuiling die deze fossiele afgraving veroorzaakt, moet ik me daar niet drukker over maken? Ligt het aan mezelf en ben ik te vooringenomen tegen klimaatactivisme in het algemeen en dat klimaatkind in het bijzonder?
Op sociale media zag ik mensen zich afvragen of de agenten misschien acteurs zijn, of klimaatactivisten in op politiekleding gelijkende outfits. Ook dat soort denken wordt aangewakkerd wanneer gezagsdragers en verslaggevers de grenzen van hun eigen rol niet meer bewaken en gaan samenspannen met een derde partij die ze ofwel moeten handhaven, ofwel objectief moeten verslaan. En dan na afloop natuurlijk weer gezamenlijk klagen over complottheorieën die ze hiermee zelf hebben aangejaagd.
“I've seen your picture
Your name in lights above it
This is your big debut
It's like a dream come true
So won't you smile for the camera?
I know they're gonna love it”
Heilig doel met bekrompen middelen
Vanuit het politieke perspectief is de energietransitie al grotendeels voltooid. Over doelstellingen en deadlines wordt gediscussieerd, maar de akkoorden zijn getekend en de meeste neuzen wijzen wereldwijd richting net zero. Het praktische probleem is dat je niet even wat snelle instellingen kunt aanpassen voor dat doel, het zijn veranderingen die een of misschien wel meerdere generaties tijd kosten. Maar sinds ‘het klimaat’ ergens tussen hype en bloedhaast als meest prangende kwestie op de agenda is gekomen, opgestookt door absurde zondvloedretoriek over dreigende menselijke uitsterving rond 2030, is de omwenteling in de greep van een grotesk ongeduld.
Hoewel rond klimaatactivisme een goed gecultiveerd sfeertje van ‘kleine luiden tegen het grote geld’ hangt, is het rebels noch tegendraads. De klimaatbeweging kan bij overheden, in het onderwijs en in de mainstream media immers rekenen op luide bijval, brede steun, en talrijke subsidies. Het activisme is nog net geen overheidsapparaat. Met die brede rugdekking worden alledaagse gewoontes en gebruiken (van autorijden tot vlees eten en je haard opstoken) in toenemende mate als onwenselijk gedrag geframed en zijn de degenen die zich eraan bezondigen ‘ouderwets’, ‘conservatief’ of een ‘bedreiging voor jongere generaties’. In die zin zet het activisme vooral burgers meer en sneller tegen elkaar op. Een groenere toekomst is onderweg, het grootste bezwaar is de haast en de geprojecteerde gesels van schuld en zonde waarover die weg lijkt te moeten lopen.
Geen enkele werkelijkheid is zonder dubbele bodem
Sociale druk heeft er bij bedrijven toe geleid dat zij het groene geloof zijn gaan belijden in hun publieke presentatie. Maar dat botst nog wel eens met een werkelijkheid van commerciële belangen en dat zie je terugkomen bij het bruinkooldebacle. HSBC had beloofd nooit meer in kolen te investeren maar drie maanden later heeft de bank 340 miljoen dollar aan RWE geleend voor uitbreiding van de bruinkoolwinning. Met het verzoek aan de energiereus of die het stil wilde houden.
Ook anderen banken die zich aan een net zero-doelstelling hebben gecommitteerd, leenden geld aan RWE. En ja, dan krijg je verontwaardigde onderzoeksstukjes zoals deze, geproduceerd door hetzelfde slag journalisten dat op aanwijzingen van het activisme eerst jarenlang banken en bedrijven heeft opgebeld om op dwingende toon te vragen of ze hun Net Zero Soera’s en hun Energiewende Weesgegroetjes al hebben opgesteld. Geen enkele werkelijkheid is zonder dubbele bodem, geen enkel belang zonder dubbele tong.
De bestuurlijke Energiewende lijkt, opgejaagd door linkse politieke overtuigingen en klimaatactivisme, sneller te draaien dan de fysieke dynamo van de energievoorziening aan kan. Uiteindelijk zit je als argeloze eindgebruiker van energiebronnen op een januaridag zonder te snel afgesloten gas in een dure bruinkoolwalm te wachten op een streepje zonlicht zodat je goedkopere energie op kunt wekken via panelen waarvan de overheid had gelogen dat ze die via een regeling zouden sponsoren, om naar een televisie te kunnen kijken waarop je een ideologisch gedreven maar inhoudelijk zwakke minister van Klimaatzaken hoort zeggen dat ie geen idee heeft hoe je een huis kunt verwarmen met kernenergie…
Waarom bouwden we niet meer kerncentrales?
Kernenergie is schoner, zuiniger en rendabeler dan de publieke reputatie die er aan kleeft en die mede door aanhoudend anti-nucleair activisme is vertekend. In 2008 vertelde Diederik Samsom aan partijblad Rood waar zijn ideologische opvattingen hun wortels vinden: Tsjernobyl en een fictieve wereld in een kinderboek van Thea Beckman. “Eigendom bestond niet, alles was van iedereen.” Je hoort de bekende WEF-kreet over ‘own nothing and be happy’ hier al echoën, inderdaad. [Vaccin? Complot? Bron, pdf]
Greta Thunberg stopte op 8-jarige leeftijd met praten omdat ze overtuigd raakte van de vernietiging van de planeet door menselijk handelen. Toen ze haar stem terugvond, begon ze zich in antikapitalistische bewoordingen te uiten. In haar How dare you-toespraak was het zinnetje die ze vóór die beroemde beschuldiging uitspreekt veel veelzeggender: “All you can talk about is money and fairy tales of eternal economic growth.” [transcript] Haar klimaatactivisme is niet zozeer een wedloop voor een leefbare wereld, maar ook een strijd tegen ‘het kapitalistische systeem’, waarover ze tijdens een boektoernee in najaar 2022 zei dat het in zijn geheel omvergeworpen moet worden als de wereld ooit “climate justice” wil beleven. Kapitalisme, zo zei ze, is zelfs de bron van alle ongelijkheid en grondstofwinning is bovendien “racistisch”.
Die klimaattransitie komt er heus wel en ongetwijfeld zijn mens, natuur en milieu daarmee uiteindelijk beter af. Maar waar ik onderweg daarheen wel eens bang voor ben, is dat het net zero waar we mee proberen te eindigen een net zero democracy wordt. Eentje waarin consumptierechten verhandeld worden volgens uitstootnormen, voedsel beprijsd volgens klimaatafdruk en gezondheidsgevolgen en mobiliteit omgerekend zijn naar milieubelasting per kilometer. Misschien wel allemaal gekoppeld aan al dan niet verhandelbare persoonlijke CO₂-budgetten maar alles natuurlijk wel onder een zorgvuldig bewaakte schijn van inspraak in een ‘democratie’, een decor voor het toneelstuk van uitvoeringsorganisaties die de toorn van hun nieuwe god Gaia aanroepen om burgers in het (ecologische) gareel te houden. Marxisme, met andere middelen en dezelfde uitkomst: Eigendom bestaat niet, alles is van iedereen.
Maar dat is natuurlijk een complottheorie.
Diederik Samsom is sinds eind 2019 de kabinetschef van EU Klimaatpaus Frans Timmermans en samen schrijven ze aan en pleiten ze voor milieuwetten en klimaatdoelen waar alle Europese burgers en bedrijven aan zullen worden onderworpen moeten gaan voldoen. Timmermans, die Thunberg een “held” noemt, wordt dit jaar 62. Samsom wordt 52. Thunberg is net 20 en houdt zich vooralsnog op het standpunt dat de politiek "too toxic” is, maar aangezien de voorgenomen energietransitie de komende decennia nog geen gelopen race is, heeft de oudere generatie nog tijd zat om een nieuwe Brusselse topfunctie te bedenken rond klimaat, economie en “rechtvaardigheid”, die Thunberg wellicht eerdaags wil bekleden.
Hopelijk zijn er voor die tijd al voldoende kerncentrales bijgebouwd. Die dingen zouden wel eens de redders van de vrije democratie kunnen blijken. En zo niet, dan houden ze ons in ieder geval warm tijdens de Klimaatgoelag van 2030-2050, wanneer we Ode To Net Zero Joy zingen en krekelcakejes of keverkaakjes eten rond het knapperende haardvuur sfeerloze kernkacheltje waarmee we ons tiny house een uur per dag mogen verwarmen.
Dat was ‘m, maar ik had nog meer. Hieronder een uitgewerkte samenvatting van bronnen die ik geraadpleegd heb, voor wat context bij de bruinkoolmijn, de boerderij die ervoor moet wijken en de protesten die dat veroorzaakt heeft. Daaronder natuurlijk nog een Foto Van Mijn Hond - In meervoud als je betalend abonnee bent.
De boerderij en de boosaardige bruinkoolmijn
Voor de liefhebbers van meer bronnen en context, hieronder nog wat bijeen geraapte achtergrond over de mijn en de protesten die ik toch al had opgegraven voor bovenstaande en u misschien ook interesseert.
Disclaimertje: Natuurlijk begrijp ik de symbolische waarde van het gehuchtje, waar knalgele spandoeken hangen die anderhalve graad opwarming als argument willen inbrengen tegen de kolenschoppen waardoor het kleine weerloze postzegeltje in zijn bestaan wordt bedreigd. Eveneens is de uitbater van de bruinkoolmijn, energiereus RWE (tot 1990 voluit Rheinisch-Westfälisches Elektrizitätswerk AG) geen weerloos slachtoffer van de vooruitgang. Met hun 20.000 werknemers, omzet 13 miljard in 2019 en nettowinst 1,2 miljard maken ze vast net zo makkelijk vuile handen als dat ze lieve lammetjes en papieren vliegtuigjes in de fotoslider van hun homepage plakken. Energiegiganten zijn powerplayers en niet alleen als woordgrap.
De hongerige bruinkoolmijn
Tagebau Garzweiler ligt in Nordrhein-Westfalen, waar het vanaf de oostkant stukken uit Erkelenz eet. De mijnbouw begon in 1940 en werd in 1987 een serieuze groeve. Die is grotendeels afgegraven, deels teruggegeven aan de natuur en sinds 2006 graaft men onder de noemer Garzweiler II een nieuw gat. Dat moet na uitputting een kunstmatig meer worden. De schatting is dat er tot 2045 bruinkool gewonnen zou kunnen worden, maar Duitsland wil in 2038 vrij van kolencentrales zijn en het Betriebsende van de mijnbouw is in potlood op 2030 gesteld [bron]. De oorlog in Oekraïne laat echter zien dat je bij die datum een geopolitiek gummetje moet denken.
Sinds de jaren ‘80 zijn tienduizenden mensen uit meerdere dorpen en gehuchten die op de grond van het mijnbouwbedrijf woonden, herplaatst. Onteigeningen en de sloop van woningen in het gebied gaan terug tot de jaren vijftig (er is een wiki van door mijnbouw tot spooknamen gereduceerde Ortschaften in Duitsland en die is bedroevend lang). Lützerath is een van de laatste gerechten op het macabere menu van de landhongerige oppervlaktemijn.
Het bedreigde gehucht
Lützerath is in weerwil van het beeld dat demonstranten proberen te schetsen, niets meer dan een paar boerderijgebouwen op een kruispunt, waar de aanduiding gehucht eigenlijk te groot voor is. Reeds in 2013 bepaalde een rechter dat RWE die boerderij mag opeten, in een beslissing die in een groter gebied leidde tot de herplaatsing van 900 burgers en de sloop van een kerk. Loldetail: in Erkelenz moesten ook enkele windmolens worden gesloopt voor de mijnuitbreiding.
Lützerath werd met een lange aanloop van acties en demonstraties in 2021 het epicentrum van klimaatprotesten tegen de mijn. Eckhardt Heukamp, de eigenaar van de enige boerderij, spande een rechtszaak aan tegen RWE. Die verloor hij uiteindelijk bij de hoogste rechter in maart 2022, maar klimaatactivisten hebben zich sindsdien in en rond Lützerath verschanst in de boerderij en in boomhutten in het omliggende bosgebied. Naarmate de vernietiging van het ter dood veroordeelde vlekje naderbij komt, nemen de acties toe in omvang, aantallen en derhalve in de berichtgeving, want een politiemacht bewaakt de winningsactiviteiten van het mijnbedrijf terwijl activisten een achterban proberen te winnen voor hun eigen pleit tegen vervuilende industrie en fossiele energie.
Bruinkool is voorlopig een noodzakelijk kwaad
Tenzij je houdt van bijzondere machines en nauwkeurige werkzaamheden op industriële schaal (Garzweiler heeft voor liefhebbers zelfs een uitzichtpunt met skywalk - foto’s op Google Maps) is het geen fraai beeld, die gigantische gravers die enorme lappen natuur tot Mordor reduceren. Bruinkool staat bovendien te boek als een van de meest vervuilende bronnen van fossiele energie. Maar het Davidsdorpje is ook geen eerlijk voorbeeld tegenover energie-Goliath RWE, dat in de wijde omgeving voor directe werkgelegenheid zorgt en met de bruinkoolwinning natuurlijk niet als doel heeft om de natuur te vernietigen, maar om kolencentrales te voeden waarmee huizen worden verwarmd en fabrieken worden aangedreven in het geïndustrialiseerde gebied dat een belangrijke pijler onder de Duitse economie vormt.
Je kan het - bij gebrek aan gas en nucleair - derhalve niet niet doen, die bruinkoolwinning. Bovendien liggen de meeste plannen en voornemens voor de toekomst in lijn met de groene doelen. Alleen kan Duitsland nu nog niet de vieze bron afsluiten, hoezeer het activisme ook probeert om een soort last stand voor het leven op de planeet te LARP’en aan de randen van de mijn in Lützerath.
Van die noodzaak profiteert de fossiele industrie, nu de oorlogshandelingen van Poetin laten zien dat afhankelijkheid van Russisch gas onverstandig was maar het afsluiten van (nucleaire) alternatieven ook sneller is gegaan dan de renewables kunnen opvangen. De vraag en dus de prijs van fossiele brandstoffen stijgt en daar zullen de aandeelhouders van RWE niet rouwig om zijn.
Wat feiten over RWE, boosdoener in de beeldvorming: in 2005 al gedoopt tot Europa’s meest klimaatvervuilende bedrijf, is het inmiddels Nummer Twee van de wereld in offshore windenergie, wat door de klimaatkerk toch als zedig en kuis wordt beschouwd, en Europa’s Nummer Drie in hernieuwbare energie. Het lichtknopje was wel vooruitgang, maar vooruitgang is geen lichtknopje.
Een zeker ecologisch bewustzijn bij RWE gaat wel ver terug: het bedrijf stond in de jaren ‘60 aan de basis van commerciële kernenergie in Duitsland en richtte in 1971 het Gesellschaft für elektrischen Straßenverkehr op. Daarmee werd, samen met Volkswagen, aan een productiemodel van een elektrische auto gewerkt. Een VW Golf Mk I werd geëlektrificeerd en onder de naam CitySTROMer als prototype aan het publiek getoond. Van de Golf II werden in 1984 honderd CitySTROMers gemaakt, die 100 km/u haalden met een bereik van vijftig kilometer op een vooronder plus achterbak vol accu’s. Ook van de Golf III werden STROMers gemaakt, maar geen van de modellen haalden ooit de massaproductie: techniek, prijs en prestaties stonden nog niet in de juiste verhouding.
Pleit dat RWE dan vrij van alle troep die ze maken? Mwa, nee. In 2018 waren ze de grootste CO₂-uitstoter van Europa. In 2019 bestond een derde van hun bronnen nog uit bruinkool tegenover krap 11 procent hernieuwbare energie. Het enige punt dat ik probeer te maken, is dat ook binnen enorme winstgedreven vervuilers afdelingen en bedrijfsonderdelen bestonden en bestaan die alternatieven onderzoeken. Zoals renewables nooit helemaal zullen groen zijn, is een fossielbedrijf als RWE nooit helemaal zwart. Inmiddels is de tijd voor ‘groen’ ook terug te zien in de kleur van de boekcijfers en dat versnelt het duurzame transitieproces, maar als er in 1985 geld verdiend had kunnen worden aan massageproduceerde CitySTROMers, had RWE het echt niet nagelaten.
Geen oude auto wegdoen voordat de nieuwe is opgeladen
Dat leidt tot min of meer dezelfde conclusie als in het elektrische Nieuwsbriefje van vorige keer: de energietransitie is volop bezig, aangespoord door politieke doelstellingen en groeiende publieke overtuiging van de noodzaak, maar je moet geen oude schoenen, dito auto’s of volledige bruinkoolmijnen weggooien voordat je nieuwe hebt.
Niet overtuigd van kernkracht? Huiswerk!
Psst, Diederik…
Ecologische pootafdruk!
(Maar betalende lezers krijgen hieronder wel méér hondenfoto’s want je moet die lieve mensen ergens mee belonen natuurlijk)
Klimaat, persbeleid en Net Zero geloofwaardigheid
Zeer informatief artikel.