Migratiemores, een mopperton, piepkleine verhuisviolen en een foto van mijn prednison-hond - Nijmans Nieuwsbriefje - Editie #32
Een (be)leerzaam briefje voor de aspirant-migrant. Geschreven tijdens het wachten op verhuisdozen, volgende keer weer wat zinnigers voor het thuispubliek.
Gezonde Hollandse lulligheid
Verhuizen is vermoeiend, een huis (ver)kopen ontzettend stressvol en emigreren is een kwadraat van die twee. En we begonnen al niet op de top van onze krachten aan de onderneming.
Het is alweer dik zes maanden geleden dat we zompig en verzakkend polderland verruilden voor zonnig en vriendelijk Portugal en sinds begin september hebben vrouw, hond en ik een fijne casa op twee kilometer van het strand betrokken. Het galmde als een malle, want de verhuiswagen met alle huisraad liet vreselijk lang op zich wachten en daarover wilde ik eigenlijk ontiegelijk leeglopen tegen jelui. Natuurlijk wel verpakt in een zekere leerzame, anekdotische context hè - anders lijkt het ook maar of ik als een klaaglijke consument zit te sikkeneuren over alle gecontainerde consumptiespullen die kaders en (in)vulling moeten geven aan mijn burgerbestaan.
Van alle vermoeiende papieren toestanden, financiële kwesties en afwegingen, het klussen en natuurlijk het eindeloos leuren met zooi is bij een (internationale) verhuis echt helemaal niets zo intens vermoeiend als de afhankelijkheid van derden, en het wachten op hun acties, bewegingen en besluiten. Migratie betekent een nieuwe bank vinden voor je rekeningen en verzekeringen, een accountant om niet te verdwalen in fiscale verwarring, een advocaat en een makelaar voor de aankoop van een onderkomen en een tussenpersoon die helpt met het importeren van de auto’s. Eer je dat allemaal gevonden hebt (en jezelf hebt geïntroduceerd, je wensen kenbaar hebt gemaakt en de papiermolens in werking hebt gezet) ben je eerst op weg geholpen door de contacten en ervaringen van zeventien prettige tussenpersonen die goeie suggesties doen, uitgezeefd uit zeventienhonderd minder nuttige passanten die spookverhalen delen over bureaucratie, ingewikkelde officiële gebruiken en afwijkende culturele benaderingen.
Toon mij een Nederlander in den vreemde en ik toon u een plakboek vol verwijtende verhalen van in ongeduld en onbegrip geboren misverstanden waarvan de oplossingen in vertaling zijn verloren. Waarbij de schuld nooit bij De Nederlander Zelve ligt want Nederlanders zijn de fine fleur van de uitvoeringsprecisie als ook het topmanagement onder de managers. Vraag maar aan Vera Bergkamp Mark Rutte.
De een z'n jubelton is de ander z'n mopperton
Natuurlijk hadden wij op voorhand ook onze huiveringen bij de gedachte dat een leven aan de Atlantische kust pas zonnig zou worden nadat je alle tussenbazen van de bureaucratie hebt uitgespeeld, maar na zes maanden durf ik toch hardop te beweren dat wij echt iets minder Nederlands zijn dan de meeste Nederlanders. Een significant verschil is namelijk dat wij nooit ergens binnen stappen om aan een professional uit te gaan leggen hoe zij hun werk behoren te doen.
(Hier een korte anekdote over hoe Nederlanders in de rij op Faro Airport altijd hardop-omdat-ze-het-toch-niet-verstaan mopperen op hoe vermeend belabberd het personeel en security hun werk doen op het vriendelijke en vlotte vliegveldje, maar vervolgens zelf tóch nog twee flesjes water in de tas blijken te hebben, de laptop pas uitpakken als er om gevraagd wordt en niet omdat ze het *al* hun voorgangers in de rij hebben zien doen, en twee keer zuchtend vragen of die broekriem echt af moet?)
Een onverhoopt meelezende GS-redacteur zal wellicht grinniken om de chef die na de overname het wiel opnieuw wilde uitvinden in de afgelopen jaren en zichzelf op alle bedrijfslevels naar milde wanhoop micromanagede, maar aan deze Algarvaanse overzijde wordt een vragende houding uiterst vriendelijk ontvangen. Wat voor de een als een vervelend lage snelheid wordt ervaren, was voor ons juist een prettig gevoel dat ze hier de tijd nemen voor je. Okee, soms is dat met een zak diepvriesfriet, kip en een doos ijsjes in je handen achter vier beppende bejaarden in de kassarij bij de ALDI wel eens vervelend, maar als je serieuze zaken wilt begrijpen is dat Portugese tempo uiterst meditatief voor trage verstaanders in vreemde talen.
Zodoende hebben wij geen spookverhalen over de Portugese mentaliteit of systemen, anders dan enkele ervaringen met mensen die zich ongeacht hun cultuur of paspoort gewoonweg als onberekenbare mensen gedroegen. Zoals de oudere eigenaren van het eerste huis dat we op het oog hadden: twee keer op bezoek geweest, wijntje gedronken, gezellig, alles - maar nadat ons bod door henzelf geaccepteerd werd, haalden ze alsnog onverwacht het huis uit de verkoop en wilden ze ruim een ton méér vragen. Zelfs hun eigen makelaar was er door overdonderd. Noem het maar een mopperton.
There’s always a document
Niets van dat met onze bank (Millennium BCP in Olhão), waar we met een flinke boodschappenlijst (rekeningen openen, creditcards aanvragen, particuliere bijverzekering voor de zorg afsluiten, hypotheeksimulaties invullen) binnen liepen en de bankmevrouw in dik drie uur stoïcijns de hele lijst afwerkte, zonder pauze, totdat alles was geopend, aangevraagd en uitgelegd.
Bij het importeren van de auto’s (via Faotir in Faro) hebben we hulp van de vreselijk aardige stuiterbal Sérgio, die met expertise en engelengeduld twee brikken uit de jaren ’90 door de ingewikkelde invoerprocedures stuurt. Steeds dikker worden de mappen met documenten die we daarbij vergaren, maar hij blijft zijn motto lachen: “In Portugal, there’s always a document”, zegt hij als na ieder nieuw behaalde stempel weer een volgend document wacht op keuring, ondertekening of de betaling van invoerleges.
Bij de aankoop van ons huis moest de bank een enorme stapel bewijsvoering hebben voordat we als kersverse kustbewoners een kapitaaltje konden lospeuteren. Maar ook hier was onze bankier een uitstekende, altijd bereikbare gids. Aan eigen zijde hadden we flexibele makelaars (Russell & Decoz, die het huis niet eens in hun assortiment hadden maar in Portugal mag iedere makelaar elk huis verkopen zodra het op de markt komt) en een pro-actieve advocaat met een fantastische secretaresse die hobbels al zagen aankomen voordat ze gladgestreken moesten worden.
Voor inschrijving in de gemeente, residentie in het land en aanmelding bij de Portugese Finanças vonden we tenslotte wéér een ander loket: All Finance Matters in Tavira, waar we in vloeiend Engels vlot geholpen worden volgens een van de spreuken die in het kantoor op de muur hangt: "You must pay taxes, but there's no law that says you gotta leave a tip.” Voor specifieke uitdagingen hebben ze keer op keer soepele oplossingen - nope, het is best wel saai hoe weinig we te klagen hebben.
Walkthrough, ter belering ende verhuis
Waarom hebben zo veel anderen dan wel zulke spookverhalen? Wie meer leedvermaak wil dan hier te vinden is: je mot bij Ome Tuur wezen, die verzamelt ze allemaal. Wij hebben in het afgelopen half jaar drie specifieke dingen geleerd:
Ten eerste: Bijna alles kan digitaal in Portugal, maar een Portugees belt liever en als ie toch mailt, dan sowieso pas indien er voortgang te melden valt, of een vraag rijst. Nul mails met ‘het komt morgen’ of ‘we bellen volgende week’ en in de conversaties ook geen poespas over ‘hoe was je weekend’: zaken gaan voor het praatje. Zo weet je bij stilte altijd waar je aan toe bent, ook als de stiltes langer duren (en in augustus is iedereen de hele maand stil). Onze indruk is dat Nederlanders stilte verwarren met stilstand en daar ongedurig van worden. Wij werden er eigenlijk best rustig van. Geen nieuws, goed nieuws. En ook: geen nieuwe documenten, opdrachten of balies.
De tweede ervaring: verwar dat lage tempo niet met luiheid. De strikte Portugese regels vereisen precisie en dat kost tijd. Bovendien is binnen iedere organisatie de hiërarchie heilig: iedere afdeling en elk eiland heeft over een specifiek onderdeel wel íets te zeggen en je moet niet denken dat je zomaar ergens hoekjes kunt afsnijden. Zowel in ambtelijke als particuliere zaken eist iedereen z’n rol op en zolang je dat respecteert, blijft de bal keurig rollen.
Het derde is een schaamteloos compliment aan onszelf: zorg dat je eigen shit op orde is. Portugal is een land van hoepeltjes waar je doorheen moet en als je zelf ongetraind aan de start verschijnt worden het cirkels waar je eindeloos in kan blijven ronddraaien. Maar voor alle uitdagingen bestaan handleidingen, volgordes en een meestal zeer heldere lijst met eisen aan het papierwerk.
Het is alsof je Legend of Zelda speelt met de walkthrough er naast. Dan nog wacht achter iedere stap naar voren een nieuwe opdracht, we moesten wel eens een stap terug en wij werden soms net zo goed ongeduldig van onoverkomelijk lijkende opdrachten. Hou je aan de volgorde, orden je documenten en stel bij twijfel een vraag in plaats van anderen met je ongeduld op te zadelen want Portugezen die iets kunnen leveren wat jij nodig hebt, worden al snel lacherig of heel erg star van drammers aan hun loket.
Aanzwellend orkest van kleine violen
Dan volgt nu alsnog een kermende klaagzang met een orkestbak van hele kleine viooltjes er onder, want ik blijf een Nederlander en ik ben niet voor niets uit dat doods gedigitaliseerde dienstenland weggegaan. Want waar het Portugese puzzeltje qua systeem vrij makkelijk te doorgronden is (‘geduld’ en ‘zorgvuldigheid’ zijn het winnende levenselixer), bleef het afknopen van Nederlandse eindjes voor irritatie zorgen.
Zo kregen we van onze Nederlandse banken en verzekeraars al vrij snel na vertrek brieven over het fiscaal inwonerschap. Invullen en zo neen, dan kiest Aegon, Rabo of ING zelf wel wat voor ons geldt. Maar als je het voor leken niet per se logische document niet goed invult, herhalen ze gewoon de vraag op iets dreigender toon, terwijl ze niet bereikbaar zijn voor voor toelichting. Het stópzetten van Nederlandse diensten kostte soms meer moeite dan het activeren van nieuwe in de Algarve. Interpolis bleef autoverzekering afboeken, ondanks een bevestiging van opzegging - die daarna opnieuw bevestigd moest worden. Op afstand doen velen makkelijk moeilijk en je ontvangt na afloop meer drammerige e-mails van de klantenservice over vErTeL oNs HoE oNzE dIeNsTvErLeNiNg WaS, dan dat je überhaupt diensten krijgt verleend.
Zie ook: deze Revu-column — revu.nl ‘Portugal heeft een matige reputatie bij Nederlanders wanneer het gaat om bureaucratie. Zogenaamd allemaal moeilijk, traag en tijdverslindend ineffectief’
Maar de grootste ergernis, aan het einde van een half jaar permanente verplaatsing, komt voor rekening van de erkende verhuizer die zelf het land nooit uit gekomen is met onze spullen. Heeft de lezer toch nog een lekker Hollands zeikverhaal (cue de orkestbak met kleine viooltjes).
In november vroegen we een offerte op en was het bedrijf uiterst communicatief. Inspectie via videobellen, goeie inschattingen van wat we nodig hadden en in maart kwamen ze, vijf vrolijke mannen sterk, in twee uur tijd het hele huis leeg trekken om in een container naar hun eigen opslag te brengen. De helft van ruim achtduizend euro vooraf, de rest voor de aflevering en het enige dat wij moesten doen was minimaal vier weken tevoren vermelden wanneer we de huisraad ongeveer terug willen. Dat deden we en daarna begon het gedonder.
Ze suggereerden in de offerte actief dat ze de hele verhuis zelf verzorgen, maar onze aflevering bleek door “een Portugese ketenpartner” gedaan te worden. Over deze logistieke verrassing was geen enkel overleg. Geen vertrekdatum, geen duidelijk levermoment en ook een beloofde track & trace bleef achterwege. Dan voelt het echt even alsof je koffer kwijt is, keer tien.
Het meest irritante: de boedel stond bijna twee weken lang stil op slechts 300 kilometer afstand in Lissabon, zagen we via een AirTag GPS-tracker die ik bij onze spullen had gemikt. We kregen meerdere toezeggingen (in de categorie “morgen”, dan wel “morgen of overmorgen”), maar steeds geen beweging. Bleek er iets mis te zijn met de betaling tussen onze verhuizer en de ketenpartner - met onze boedel als onderpand. Ja maak het nou jongens - nu komt het dus in deze nieuwsbrief met gigantisch bereik hè!1!! [Orkestbak zwelt aan tot filmische, John Williams-achtige dreigmuziek]
Natuurlijk klinkt dit allemaal enorm als eerstewereldproblemen en dat zijn het ook (het orkest zwakt weer af tot de piepkleine violen), maar als je na een half jaar leven & regelen in continue verhuismodus eindelijk je eigen stek betrekt, is het aan het einde van je latijn, je tandvlees en je laatste loodjes echt gigantisch frustrerend dat iemand die je voor veel geld met al je meuk vertrouwd hebt, zonder enig overleg je boedel aan een derde partij meegeeft, niets communiceert over vertrek of aankomst en vooral: dat je bij iedere (vanuit ons opgenomen) contact een smoesje opgespeld krijgt.
Het is een vorm van stress die je niet wilt hebben aan het einde van de rit. Je mag toch verwachten dat een verhuisbedrijf begrijpt dat ze niet met een container brandhout rondrijden. Dat is wat ik 2500 kilometer hier vandaan en 2000 woorden geleden bedoelde met hoe intens vermoeiend de afhankelijkheid van derden is. Dat is tevens de vierde en laatste les van deze cursus kleine viool spelen verhuizen naar een ander land: kies je verhuizer vooraf zorgvuldig, want aan het einde van de hele onderneming heb je weinig reserves meer voor onzekerheid, onduidelijkheid en eventuele fuckups van derden.
Maar goed. Migratie voltooid, ten langen leste, en de verhuizer stak de hand in eigen boezem dus vandaag dat ik geen namen noem. Het kan toch niet meer ongedaan gemaakt worden en bovendien was (bijna) alles nog heel. Plus: we zijn binnen een jaar van knoop doorhakken naar nieuwe domicilie gereisd en dat ging eigenlijk allemaal verdomd vlot.
Hondje. Iets minder harig
Next up: meer taalcursussen. Maar eerst: een foto van de - helaas flink zieke - hond, die aan de prednison zit vanwege acute infecties en een mogelijke auto-immuunziekte waarvoor ze twee dagen in het dierenziekenhuis moest doorbrengen. Maar ook de veterinaire zorg is in dit land van uitstekende kwaliteit en gelukkig een stukje goedkoper minder duur dan in Amsterdam.
Enfin. Over duur gesproken. Sterkte met de komende winter daarzo.
Help het hondenfonds — bunq.me
Deze bunq-bedelronde is voor de dierenarts...