In vredestijd is waarheid de eerste dader

Het vrije woord weer onder druk

Wat in Engeland tot een kookpunt kwam, raakt ons uiteindelijk allemaal. Het gaat immers niet louter om een ontevreden onderklasse die zich in een uitbarsting van (racistisch) geweld tegen migranten keert. Het gaat over de broeiende spanningen tussen uiteenlopende culturen, primair tussen de westerse tegenover de islamitische, tegen een decor van massamigratie in traag falende democratieën.

In een oorlog is waarheid het eerste slachtoffer, luidt het gezegde. Nou, in vredestijd lijkt waarheid de eerste dader.

De waarheid is in dit geval dat een groeiende meerderheid van democratische burgers de massamigratie een ongewenst fenomeen vinden, omdat massamigratie leidt tot logistieke problematiek, maatschappelijke spanningen en sociale onrust. Het zou derhalve op democratische wijze beteugeld moeten worden. Dat gebeurt niet. In plaats daarvan krijgen degenen die zich uitspreken het verwijt opruiend bezig te zijn, desinformatie te delen of hatelijke taal te bezigen. Of in het geval van bijvoorbeeld Elon Musk: alle drie.

Om een betere grip te krijgen op migratiekritiek (maar niet: op migratie zelf), heeft premier Keir Starmer in Engeland zich met behulp van het Britse Openbaar Ministerie, de Crown Prosecution Service, hard gemaakt voor snelle vervolging en veroordeling van niet alleen mensen die zich in de openbare ruimte aan geweld, vernieling of poging tot brandstichting schuldig maakten, maar ook van mensen die onaardige dingen hebben gezegd. Zowel in de publieke ruimte als op internet.

Een halt willen toeroepen aan rellen en onlusten is niet alleen logisch, het is de taak van het landsbestuur en de wetshandhaving. Maar het gemak waarmee uitingen in de gevarenzone zijn gebracht en in bepaalde gevallen tot een veroordeling hebben geleid, zou iedereen zorgen moeten baren.

Of misschien niet iedereen, want een zekere mate van ongelijke behandeling volgens een dubbele standaard is bij deze handhaving soms evident gebleken.

Bron: X

Vanuit de Europese Unie kwam een strenge brief van de Franse poederpruik Thierry Breton, de eurocommissaris die Elon Musk voorafgaand aan een gesprek met Donald Trump waarschuwde dat ze geen aanmatigende inhoud of desinformatie mochten delen via X, volgens de Digital Service Act van de EU. Een onvoorwaardelijke aanval op de vrijheid van meningsuiting van twee Amerikanen (!), nog voordat ze een woord gewisseld hadden.

De wens tot bepaalde, selectieve ingrepen in de vrijheid van meningsuiting beperkte zich niet tot politici. Aan een desk bij GB News verklaarde Telegraph-columnist Tim Stanley zich solidair met politieke suggesties om bepaalde uitingen sneller strafbaar te maken. Hij vindt ook dat Twitter sterk ingeperkt of zelfs afgesloten zou moeten worden: ‘Waarom heb je het recht nodig om online een beledigende conversatie te voeren?’

Deze geluiden echoën in meer media, waarin een onredelijke kwaadaardigheid aan sociale media in het algemeen en X in het bijzonder wordt toegekend om te kunnen pleiten voor de inperking van individuele uitingen online. Het is de retoriek van bange mensen, die hun claim op ‘de waarheid’ zijn verloren aan de kritische reflecties daarop door burgers op het internet.

Voor politici is het domweg makkelijker om een steen des aanstoots uit het debat te verwijderen (zoals ze in Engeland al jaren proberen, en met effect, bij Tommy Robinson) dan om het piepende en krakende migratie- en integratiebeleid te repareren en verbeteren. De meeste media, jarenlang medeplichtig aan het brandmerken van migratie- en islamcritici, ondersteunen die aanpak. Daarbij wordt - verrassend hoor - het gebruik van desinformatie en groteske hyperbolen niet geschuwd. Want de ene kant mag natuurlijk zelf wel, wat het de andere kant verwijt.

Bron: een journalist op X

Het vrije en open internet voorkomt desalniettemin gelukkig dat de discussie hierover wordt gesmoord en onderdrukt, maar het gevolg is keer op keer dat het internet zelf onder vuur komt te liggen bij een gevestigde orde die zijn retorische machtspositie niet wil afstaan aan Jan met de iPad, geholpen door media die krampachtig hun monopolie op het publieke narratief proberen te behouden, mede om hun verdienmodel te bewaken.

Elon Musk zelf beweert in zijn eigen overdrijving dat in Engeland ‘een burgeroorlog onvermijdelijk is’. Zo ver zou ik niet willen gaan. Zo ver hóóp ik niet dat het komt. Daar niet en elders in Europa of Amerika ook niet. Liever de waarheid als verdachte in vredestijd dan als dodelijk slachtoffer in oorlogstijd.

Er is misschien nog tijd om het migratie- en integratieprobleem te erkennen en dientengevolge aan te pakken. En zo niet, dan vervalt West-Europa alsnog niet met een klap in een burgeroorlog. De onderlinge verwijdering tussen burgers van verschillende gezindten zal geleidelijker gaan, wijk voor wijk en stad voor stad, zoals het nu op veel plekken helaas ook al zichtbaar en merkbaar gebeurt.

Verdere speculatie over de uitholling van de democratie en de rechtsstaat die daaruit voortvloeit, laat ik aan u. Maar de steeds weer oplaaiende aanvallen op het vrije woord vanuit politieke bestuurslagen en journalistieke kringen geven wellicht de richting aan waarin u zou kunnen denken. Of vrezen.

Daarover, het Revu-cursiefje van deze week, onderstaand.

Burgeroorlog om het vrije woord

De onrust en rellen in Engeland kennen drie gradaties van zorg. Primair natuurlijk het vandalisme en geweld waarmee bevolkingsgroepen elkaar naar het leven staan. Onderliggend de vraag wat dit betekent voor de toekomst van de Britse samenleving. Maar minstens zo zorgelijk is het onbegrip bij de politiek om de aanleiding te begrijpen en de onwil van de media om de situatie eerlijk te duiden.

Zorgelijk, omdat een onwetende overheid in paniek kan raken en tot ongehoorde maatregelen kan overgaan. Want als je de aanleiding van de agressie niet kunt pinpointen, zal je oplossing ook niet deugen. Kijk maar hoe benauwd overheden werden rond (een beetje verzet tegen) de coronamaatregelen, en tot welke politionele overreacties dat leidde.

Maar een pandemie waait tenminste nog over, de mislukte multiculturele samenleving is een permanent gegeven.

De oneerlijkheid van de pers werkt in de Britse situatie ook niet mee. In de mainstream media is het eenzijdige narratief over ‘far right thuggery’ zo dominant dat veel mensen het vermoedelijk prima zouden vinden als de oproerkraaiers massaal opgepakt zouden worden, en ergens ondergebracht waar de brave nette mensen er geen last van hebben.

Weer klinkt daarbij de roep om het inperken van de vrijheid van meningsuiting, primair door het ‘reguleren’ (lees: platleggen) van sociale media.

In recente jaren hebben westerse overheden geprobeerd grip te krijgen op online uitingen. In Amerika bemoeide de federale staat zich actief met de inhoud van Facebook en Twitter, in coronatijd en tijdens verkiezingen. In de EU is al jaren een ongezond ideologische jacht op vermeende uitingen van nepnieuws en desinformatie aan de gang.

Brussel probeert nog altijd om enerzijds met wetgeving de vrijheid van platforms (en dus hun gebruikers) af te knijpen en anderzijds onwelgevallige uitingen razendsnel te markeren als varianten van ‘Russische beïnvloeding’.

Guy Verhofstadt, weliswaar uit Brussel vertrokken, riep inzake Engeland (en via X, oh ironie) op tot inperking van sociale media. Zijn elitemening wel, die van domme burgerlullen niet, bedoelt hij.

Blaam voor onbegrepen situaties wordt steeds vaker bij X gelegd, waar Elon Musk zich opwerpt als hoeder van het vrije woord voor ongehoorden. Natuurlijk heeft hij Twitter domweg gekocht om de gebruikerservaring van 1 user te verbeteren: zichzelf. ‘Maar jullie mogen ook met mijn vrije meningsuiting spelen hoor’, zegt hij tegen alle anderen. Sindsdien is X een heerlijk ongeremd platform.

Althans, ik vind dat heerlijk en neem alle ongemakken, oorlogjes en onaardige mensen graag voor lief. Maar panikerende politici en internetvrezende oude media denken daar anders over. Die haten deze vrijheid.

De onrust in Engeland is de voorspelbare uitkomst van debiel migratiebeleid. Feit. Maar deze zin had ik tien jaar terug niet kunnen voorspellen: westerse politici en de vrije pers zijn een groeiend gevaar voor het vrije woord.

Deze column verscheen in Nieuwe Revu 33 van 2024