Het vervelende algoritme van de Volkskrant

Het is geen krant, het is een kraampje

Goedemorgen of welk moment van de dag u dit digitale blaadje ook maar openslaat! U moet even door de oppervlakte heen prikken maar dit is geen stukje over journalistenruzies, die heel saai zijn, maar over hoe mediafitties veel vertellen over de machinale marketing en de algoritmes die daarachter liggen.

Om de zoveel tijd dreigt half Twitter om het abonnement op de Volkskrant - dat ze helemaal niet hebben - op te zeggen. Omdat de krant een zure scheut duurzaamheidsmoralisme uitschenkt, een debatonderwerp langs huidskleur of gender turft en daar groteske conclusies aan verbindt, of de belangrijkste reden: omdat een Azijnbodecolumnist weer eens het perfecte kattenbakvulsel heeft gecomponeerd over een van hun eigen lezersbestand afwijkende doelgroep, die zich daarover gepikeerd toont en reageert, of hapt, en riposteert.

Andersom trok de krant zelf ook de ophaalbrug omhoog nadat iemand uit de eigen kring - Eva Hoeke - de vuile was buiten hing. Beide incidenten geven een goed inkijkje in het algoritme van de Volkskrantbubbel.

Het eerste geval was een column van Kabouter Clickbait, die ondanks zijn geringe lengte vaak de meeste bezoekers binnentrekt van alle columnisten. Hij betichtte De Telegraaf in het algemeen en verslaggevers Marcel Vink en Wierd Duk in het bijzonder van het scheppen van een klimaat van moslimhaat dat ertoe geleid zou hebben dat ene Gerben van Vlimmeren in Stampersgat zijn Marokkaanse strafbladbuurman doodschoot. De column stond vol ongesubstantieerde aantijgingen en feitelijke onjuistheden en leidde mede daarom tot een boel ophef. Clickmissie geslaagd.

Maaike van Charante schreef in Opiniez een goede open brief aan hoofdredacteur Pieter Klok, waarin ze op de vele mitsen en maren van de Volkskrantmoraal in gaat.

Kamran Ullah, hoofdredacteur van De Telegraaf, tekende zelfs bezwaar aan bij de Volkskrant. ‘Voor Schimmelpenninck zijn Wierd Duk en De Telegraaf een soort obsessie’, zei hij in zijn eigen krant. Via vakblaadje Villamedia reageerde VK-adjunct Chris Buur, die de vrijheid van zijn columnist verdedigde en ontkende dat de constante aanvallen op Duk onderdeel van een verdienmodel zijn.

Dat laatste is blatante nonsens.

Een verfijnde Belgische marketingmachine

De Volkskrant is een marketingtak van Belgische eigenaar DPG (voorheen De Persgroep), een miljardenbedrijf dat professioneel is toegespitst op wat hun lezer wil consumeren en is gespecialiseerd in het naar de mond praten van hun abonnees. Dat is geen à priori ontkenning van de journalistieke inhoud van de krant, maar wel een beschuldiging van hun algoritmische marktdenken: de Volkskrant wordt absoluut wél volgens een verdienmodel gevuld.

Kijk simpelweg naar het ‘360 factsheet’ van de Paarse Broeken van DPG:

Bron: DPG

Voor een toelichting wenden we ons tot Sywert, via wiens twitterfeed bovenstaand plaatje voorbij kwam:

Hoe dan ook: dít is de Volkskrant-lezer volgens DPG. En daar maken ze de krant voor: meer mannen dan vrouwen, voornamelijk Randstedelijk georiënteerd, relatief ouder, hogere inkomens en sociale klassen, interesses in linkse onderwerpen en hobby's die daar typisch op aansluiten. De Volkskrant is kortom een vertolker van één kant van de "kloof", en praat die kant naar de mond met een product dat ze willen kopen. Altijd al het geval geweest: de Volkskrant komt voort uit de verzuiling. De krant is een lifestyle-product, zeker nu religie minder belangrijk is.
- Sywert van Lienden op X

Volkskrantlezers be like: lekker nadenken over de klimaatproblematiek tijdens een tochtje op de fiets met je oudere levenspartner in het spaarzame groen tussen Leiden en Zoeterwoude, of een museumbezoek, alvorens met een boek en een glaasje wit op de bank van de aangebouwde glazen serre de dag te besluiten. Misschien bellen de kinderen nog, vanuit New York of Singapore of misschien wel Dubai, om tegen te zuchten over de politieke situatie in Nederland en aan te vertellen voor welke nieuwe voorstellingen in theater of muziekgebouw de kaarten zijn besteld.

Bij GS schreven we talloze topics over hoe het duurzaamheidsverhaal en de klimaatpaniek continu zij aan zij worden afgedrukt naast reclames voor vliegvakanties en verre reizen. Hier een voorbeeld, of daar nog eentje.

Wat deze marketing betreft is achterliggende DPG-mindset te vinden bij het Belgische Apache, waar reeds sinds 2016 te lezen staat hoe De Persgroep zijn journalistieke ziel verkoopt en hoe adverteerders redactionele bijdragen inkopen. Of bekijk de video waarin DPG (toen nog Persgroep) opschept over hoe ze redactie en commercie naadloos in elkaar laten overvloeien. DPG heeft een marketingmachine gebouwd rond lezersprofielen die ze op basis van online gedrag hebben samengesteld. Dat is geen geheim, daar zijn ze heel trots op en leuren ze openlijk mee bij hun adverteerders en aandeelhouders: ‘betere resultaten dan bij big tech’.

Bron: DPG jaarverslag 2022

Nogmaals, dit doet niet per definitie af aan journalistieke inhoud. Er werken ook ‘gewoon’ journalisten, al opereren die binnen een specifieke marge aan onderwerpen en invalshoeken. Ook is de uitgever nogal van de redactionele beknibbeling. Het Algemeen Dagblad, ook van DPG, is hierin het beste voorbeeld: regiotitels zoals BN DeStem, Brabants Dagblad, Eindhovens Dagblad, de Gelderlander, PZC, de Stentor en Tubantia hebben nagenoeg dezelfde opmaak en huisstijl als het AD en belangrijker: ook grotendeels dezelfde inhoud. Een paar pagina’s lokaal nieuws en een regiocolumnist per titel, de rest wordt ingevuld door een centrale redactie. Een PZC-abonnee in Zeeland leest daarom grotendeels dezelfde inhoud als een Stentor-lezer in de Achterhoek (een affront tegen de pluriformiteit en mogelijk zelfs een factor in de steeds smallere bandbreedte van toegestane opinie).

De inhoud van deze DPG-titels wordt mede gemaakt door freelancers die bij de rechter een eerlijke vergoeding moesten afdwingen, aangevuld met algoritmisch gestuurde onderwerpen. Dat ziet er dan bijvoorbeeld zo uit:

Overal hetzelfde nieuws, lokaal herverpakt (Bron: deSunShineBand via X)

Terug naar de Volkskrant.

Het schotschrift van Eva Hoeke

Het is natuurlijk retehandig voor zo'n titel om je doelgroep zo goed te kennen. Een beetje een kip/ei-verhaal is het wel, want wat was er eerder: de linksdragende, klimaatbezorgde en populismewarse redactie, of de oudere, bovenmodaal bemiddelde lezer die graag in zijn krant wil lezen dat ie heus Goed Volk is? De uitkomst is desalniettemin gelijk: de krant verkoopt een gevoel en stemt de inhoud daarop af, geheel in lijn met zowel de tijdsgeest als de moderne marketingtechnieken.

Daarom mag Asha ten Broeke, die echt niet helemaal goed is en met haar activisme soms op de rand van de wet opereert, columns blijven schrijven, omdat ze binnen het juiste algoritme strijdt voor wat de oudere lezers willen: een schoner klimaat, om met een schoon geweten te kunnen blijven consumeren terwijl ze met de ene priemende schuldvinger naar de all inclusive TUI-toeristen wijzen, en met de andere naar puissant rijke privéjet-proleten.

De abonnee krijgt immers waar ie voor betaalt: altijd gelijk.

Dat brengt ons bij Eva Hoeke en het schotschriftje dat ze schreef over haar voormalige werkgever, door wie ze onlangs door werd afgedankt. Zij betichtte de krant ervan ‘het volk’ uit het oog verloren te hebben:

Hoe bedient de krant het volk, als het volk uit de krant verdwijnt? Als je niet meer weet wie de lezer is, simpelweg omdat die geen deel meer uitmaakt van je dagelijkse realiteit?

Schattige vergissing natuurlijk, of een betonnen naïviteit, om te denken dat de krant überhaupt van iedereen zou willen zijn. De voorkeurslezer is allang geprofileerd, evenals de diepte van diens buidel, de sales- en marketingafdeling bepaalt de koers en juist daarom kan hoofdredacteur Pieter Klok ook zo'n ontzettend nat washandje zijn, die kijkt ‘als een kip naar onweer’ (dank voor deze treffende beeldspraak, Eva) wanneer iemand hem probeert te vertellen dat ook hij en zijn krant in een eigen, soms heel bekrompen bubbel bestaan. Daarin heeft Hoeke absoluut gelijk: Pieter Klok heeft géén idee.

(Terzijde: Vanaf 22 minuut 33 seconden in de recente podcast met Wierd Duk nog een aardige anekdote daarover.)

Voorganger Philippe Remarque was nog best een serieuze meneer, Pieter Klok is vooral een middenmanager die op andermans winkel moet passen, op de radio mag beweren dat zijn krant barst van de diverse stemmen en in zijn eigen rubriek mag adverteren dat de Volkskrant vóór democratie is, en tegen moralisme. Haha! Ja, tuurlijk - zolang de democratie uitpakt zoals zij willen, ergo: geen Wilders, geen Orbán, geen Trump, geen Brexit en geen afwijzing van een associatieverdrag met Oekraïne. En nee, de meeste inhoud zal vast geen moralisme zijn voor lezers die zelf ook allemaal al vonden wat de Kamer van Klok hen voorkauwt.

Het geeft niet, maar als je het niet kunt erkennen ben je dus domweg onderdeel van je eigen marketinggelul - en er zijn dus behalve oud-werknemers ook heus wel lezers die de krant aanspreken op het algoritme van hun inhoud:

Marketing is schaamteloos (Bron: Pieter Klok in de Volkskrant)

Dat neemt niet weg dat het allemaal niet zo mag zijn, en ook Hoeke (dus) razendsnel van repliek werd gediend op haar openheid van zaken. Hassan Bahara, van de morele ordedienst die ook de rotzooi achter de column van Schimmelpenninck moest opruimen, schreef een sneerstuk over zijn oud-collega en redactrice Margriet Oostfront Oostveen katte tegen manlief Marcel van Roosmalen op Twitter. Zelfs in Het Parool (óók al DPG) wilde Roelf Jan Duin graag etaleren dat hij een brave cultvolger is, door oud zeer op te rakelen (iets met een glas jus d’orange) en Hoekes woorden uit context te trekken:

Bron: Parool

Nergens in haar betoogje beweerde Hoeke zelf de stem van het volk te zijn. Ze meent dat ze een andere stem was in de krant, en snapt daarom niet dat ze er uit moest. Of je dat als helft van een mediakoppel met boeken, theatertours, columns en een huis van 1,6 miljoen in de Watergraafsmeer kunt blijven volhouden, mag de lezer zelf uitmaken. Vooral grappig is dat de DPG-drones nu plotseling hardop over Eva & Marcel zeggen wat ze altijd al dachten maar braaf verzwegen omdat ze niet in hun eigen nest wilden schijten. Nu Hoeke zich afvallig heeft getoond, is het pleepapier niet aan te slepen en in wiens team je ook zit in deze fittie, het is een fantastische anekdote over afvalligheid aan het worden. Over hoe je er bij hoort, tot je er uit ligt. Over hoe je beschermd wordt, totdat je over de schreef gaat.

Hier zie je de barsten in een moreel kartel. Dat het ook maar gewoon mensen zijn, die zich een beetje betrapt voelen als iemand hun bullshit callt. En wat er gebeurt als je buiten hun bubbel treedt: dan wordt er met je afgerekend.

Wat stem des volks @Denkjewel zegt

Oh the JIPOCRISY!

In zo’n zelfdienende sfeer kan Sander S. zijn wilde aantijgingen blijven schrijven, achter de pretentie dat hij een groter verhaal en een betere moraal dient. Doet er niet toe of het klopt, er wordt lekker op geklikt en het beschermt de kliek. Dat er vervolgens op X een boel verontwaardiging ontstaat, zal ze al helemaal een zorg wezen. Ze verkopen wat hun eigen lezer wil horen en wat twitteraars vinden die geen abonnement hebben om op te zeggen, is niet relevant. Sterker nog: Kabouter Clickbait - met de staart tussen de benen en luid scheldend van Twitter vertrokken omdat zijn opportunisme daar feilloos werd doorzien - bewijst wekelijks dat de X-mentaliteit de verklaarde vijand van hun eigen bubbel is.

Zulk vijandschap werkt uiteraard twee kanten op. In de Twitterbubbel is Jip van den Toorn, nepobaby en cartooniste van de Volkskrant, bijvoorbeeld onlangs ontmaskerd als iemand die stock photos overtrekt om haar eveneens luie grappen op te schrijven. (Ze had ook een buitenechtelijk ding met Gijs Groenteman, die met Aaf Brandt Corstius van de Azijnbode is getrouwd. Dezelfde Gijs die een podcast maakt en een theaterding doet met Marcel van Roosmalen, die weer de man is van Eva Hoeke - hallo bent u daar nog?) Maar Jip heeft geluk want ze is voor het klimaat en open grenzen, en tegen Trump en dit guurrechtse kabinet. Ergo: Jip tekent trekt over wat de lezer wil horen en zit daarmee domweg veilig & gebeiteld in het algoritme van de Volkskrant.

Videootje hieronder via @seven__, zie hierrr en daarrr de originele bronnen op X.

Zo laten twee recente voorbeelden zien dat de Volkskrant en haar medewerkers óók maar gewoon een slaaf zijn van een commercieel algoritme, en dienaren van een bubbel die een eenzijdig wereldbeeld dicteert. Marketing en moraal liggen in elkaars verlengde, ze mogen alleen bijten met de moraal van ánderen. Aan de gevoeligheid voor kritiek kun je aflezen dat sommigen zich heus wel bewust zijn hoe broos hun bubbel is, en in wat voor hypocrisie deze is ingebed.

Weet u wat nou de grootste grap is van deze hele saga? Dat de meest gehate man van De Telegraaf zelfs geld in het laatje van de Volkskrant weet te brengen. Vergeet het algoritme van de Volkskrant. Uiteindelijk leven we allemaal in Het Land van Wierd Duk.

Tot slot natuurlijk de onvermijdelijke claim dat deze Substack onafhankelijk en reclamevrij is. Als u zich thuisvoelt in dit bubbeltje, kunt u dat in stand helpen houden met een lidmaatschap of een eenmalige donatie: