Verkiezingen, alweer. De derde keer in een jaar of vijf. Wat kan een mens nog meer doen dan de kiezer wijsheid en sterkte wensen? Niet alleen volgen verkiezingen elkander in een veel te hoog tempo op, de stembusgang begint ook steeds minder op een democratisch proces te lijken - laat staan op een ‘feest van de democratie’. Het lijkt eerder dat we met een rood potloodje een massa-aangifte tegen De Ander staan in te vullen.
Daar komt nog de toenemende gamificatie van het verkiezingsproces bovenop. We spelen machtsmonopolie, in de betekenis van het bordspel maar dan in kartelvorm, waarin de partij die al enkele jaren aaneengesloten als hoogste peilt hoe dan ook op voorhand uitgesloten zal worden van coalitievorming, laat staan dat de partijleider toegang tot het Torentje mag krijgen. Ga niet langs Start, u ontvangt geen premiersbonus. De kiezers van die partij - veelal woonachtig in de goedkoopste straatjes van het befaamde bordspel - blijven te allen tijde verstoken van Kanskaarten, die nota bene van hen afgenomen worden door partijen die zich als een sociale meerderheid proberen te positioneren.
Wil ik Wilders’ PVV dan zo graag zien winnen en het premierschap zien verwerven? Nee hoor, dat is helemaal het punt niet. Het doet er ten eerste niet toe wie er wint - laat staan wat ik wil, de kiezer bepaalt dat immers als collectief - maar ik wil boven alles wel dat het spel eerlijk gespeeld wordt. En dat is niet zo. Of dat voelt althans al lang niet meer zo. Nee, fuck it, haal dat laffe voorbehoud maar weg: het is niet meer zo. Het spel is gecorrumpeerd. Juridisch gepolitiseerd. Gethomdegraafd.
Terwijl ik - net zoals zovelen - vooral heel graag een stevig, stellig, fair en nationaal bepaald beleid wens dat effect heeft, doelen bereikt en niet alleen de rust bewaart maar ook de welvaart en de eenheid. Een sociale samenleving, gegrond in veiligheid en vertrouwen, van overheid naar burgers, burgers naar hun overheid en bij burgers onderling.
Dat is er niet meer, of althans: het hangt aan een zijden draadje. En iedereen die oplet, voelt dat aan.
We houden daarom verkiezingen die louter nog langs de scoreboards van peilingen en schattingen in de media verslagen worden, via driemaal daagse debatten op alle denkbare netten, podia en platforms, maar waarvan je op voorhand al weet dat de uitkomst nul komma bokkie bokkie nul verschil zal maken. Het is een toneelstukje dat de onmacht moeten afdekken, liefst onder groteske aantijgingen en veel aangedikte verontwaardiging over “foute” grappen, onhandige versprekingen, valse beloftes en verwijten over valsspelerij.
Het is al met al nauwelijks nog een democratisch proces te noemen.
Enerzijds heb ik daarom als toch echt fervent, zeg zelfs maar idealistisch liefhebber van de democratie als systeem nog nooit zo bewust de campagnes, debatten en peilingen proberen te ontwijken, anderzijds hebben ze ook nooit eerder zo veel ergernis opgewekt. Een deel van mij heeft getracht om, samen met Maaike en met Theodor, alsnog kleine druppels democratische bijdragen te leveren in podcasts met mensen waarvan ik vind dat ze echt wat te zeggen hebben, echt iets willen, iets kunnen en vooral een energie lijken te behouden om zich voor de democratie en het collectief in te willen blijven zetten.
Die verschillende podcasts met Renske Leijten, Mona Keijzer, Jan van de Beek, Annabel Nanninga en Niesco Dubbelboer vindt u hieronder gebundeld in één artikeltje:
Een groter deel van mij, zo heb ik toch onderhand onherstelbaar vastgesteld, is tot de conclusie gekomen dat alle politieke en bestuurlijke problematiek in Nederland zodanig hun eigen zwaartekracht hebben ontwikkeld dat ze de macht, kracht, invloed en capaciteiten van iedere partij en alle partijleiders overstijgen en overmannen.
De lijst met institutionele en maatschappelijke vastlopers is lang, bovendien. Woningnood en woningbouw, stikstofwaanzin en de energietransitie, extreemlinks klimaatactivisme en van bovenaf gedoogd (soms zelfs aangejaagd) antisemitisme. De aanvallen op de agrarische sector en de institutionele kleinering van de kleinburger (toeslagenschandaal!). Natuurlijk ook de cultureel suïcidale (islamitische en Afrikaanse) massamigratie en last but certainly not least: de letterlijke, meetbare en groeiende getalsmatige demografische ontnederlandsing van ons Nederland.
Niet bepaald dossiertjes die aartsluie opportunist
ten goede kan keren door wat crowdfundpoen uit andermans zakken te kloppen en daarmee alle schuld bij ‘het populisme’ te leggen, zeg maar. De uitdagingen waar Nederland voor staat, zijn zwarte gaten voor alle goede intenties, vacuüms voor vooruitgang en - het ergste - gouden kansen voor opportunisten.Zo ‘ze’ er in en rond Den Haag al iets aan wíllen doen, zal het ook na 29 oktober niet lukken om er iets áán te doen. We zijn - behalve geketend aan achterhaalde verdragen die stammen uit lang vervlogen tijden en dwingende supranationale instituties die grenzen aan knellende bureaucratische dictaturen - overgeleverd aan het toeval en in toenemende mate ook aan het venijn. Soms vrees je dat we in het voorportaal staan van een kinetische respons op de maatschappelijke regressie.
Gek genoeg vind ik nog enige soelaas in de gedachte dat het geen iota verschil zal maken wie na 29 oktober de coalitie mag leiden of het Torentje zal claimen: de problemen waarin de polder is vastgezogen hebben een grotere zwaartekracht dan om het even welke politicus die ze “op wil lossen”. Politici zijn immers vooral goed in het markeren van de problemen en het vervolgens aanwijzen van (vermeende) daders, maar niet in het aanpakken en oplossen ervan.
Ik denk ook dat de brede volkswil ontbreekt. Het collectieve gevoel van zo’n stupide “het kan wél”-mantraatje dat Rob Jetten ons - gek genoeg niet eens onsuccesvol - aan ons tracht te verkopen, maar dat totaal niet bestaat. Evenmin als die “sociale meerderheid” van ouwe ANWB-wandelvader Frenkse. Campagne-mantra’s houden geen maatschappijen bijeen. Publieke waarden, gemeenschapszin en een gedeelde cultuur doen dat. Maar die zijn neoliberaal uitverkocht, kapot geïndividualiseerd en door de influx aan teveel afwijkende culturen uit elkaar gescheurd.
De inertie van mismoedigheid hangt als een zware deken over de democratie.
Het meest mismoedig makend is de opzichtige manier waarop bestuurders van de partijen die het langst het roer in handen hadden, dit onmiskenbare verval blijven ontkennen en negeren (en/of de schuld externaliseren). Ik vind dat beklemmend: hoe dikker de laag schmink van het (progressieve) toneel wordt opgesmeerd op de uitgedroogde ideologieën van de hoofdrolspelers, hoe harder ze hun best moeten doen om geen barsten in hun maskers te laten ontstaan, omdat wij niet mogen zien waar we toch allemaal openlijk getuige van zijn: verval.
Porseleinen poppen, dat zijn onze meeste politici inmiddels. Hol van binnen en ze hoeven niet heel hard meer te struikelen om in duizend stukken uiteen te spatten. Een volatiele situatie waarbij de scherven door volgende generaties ongetwijfeld weer van verschillende slagvelden geveegd mogen worden.
Deze verkiezingen zijn, zo constateert mijn somberheid, geen democratische samenkomst op een gedeelde weg naar behoud en verbetering maar een collectieve landelijke aangifte tegen én vanuit onmacht, afwijzing en uitsluiting in een spel met veel daders maar zonder winnaars.
Als ik dat gemoed in een vraag zou omzetten, is het deze: tegen wie gaat u aangifte doen op 29 oktober met uw stem, stemt u überhaupt nog, of stemt u koppig doch vastberaden op een onwrikbaar vertrouwen in verbetering, omdat u weigert zichzelf (of de democratie) aan mismoedigheid of cynisme uit te leveren?
Hoe dan ook wens ik u wijsheid. We zullen het uiteindelijk toch samen moeten doen, en opgeven is natuurlijk geen optie.
Ik ben zeer nieuwsgierig naar wat u als lezers stemt, sowieso niet stemt of überhaupt stemt. De comment-sectie is het privilege van paid subscribers, maar gezien de felheid die rond de verkiezingen hangt, verzoek ik die zeer gewaardeerde lezers wel: hou het, ook bij onderlinge verschillen, alstublieft een beetje democratisch beschaafd. Ik ben het komende etmaal namelijk afwezig vanwege familiezaken die zwaarder wegen dan het modereren van een commentsectie.
De allerlaatste dagkoersen:
Ik ben nog nooit zo pessimistisch geweest over de toestand van ons land. Hoe ons land zo is afgegleden na 7 oktober 2023. Hoe het antisemitisme zo vreselijk naar buiten kwam en het slappe optreden van de verantwoordelijke instanties. Nooit gedacht dat ik dit mee zou maken in mijn land. De maskers zijn afgevallen. De "deug" media, Ngo's en sommige politici zijn medeschuldig aan het demoniseren van Israël met als gevolg dat Joden zich hier niet meer veilig voelen en dat mensen geboycot worden. Kortom ik ga aangifte doen omdat ik vreselijk kwaad ben!
Mijn stem gaat opnieuw naar Agnes Joseph. Gezien de peilingen is de kans dat ze een zetel krijgt niet groot, maar ze heeft hem m.i. wel verdiend.
De uitvoering van de nieuwe pensioenwet en dan met name het invaren is zo riskant dat deskundigen in het parlement hard nodig zijn.