Woo. Vervoerskosten voor strafbare vreemdelingen verdubbeld in vier jaar
Een Woo-rondje over de eindeloze IND-rotonde
Tussen 2021 en 2024 is het vervoer voor vreemdelingen die overtredingen of misdrijven hebben gepleegd gestegen van 900 ritten per jaar in 2021 tot ongeveer 1600 in 2024. De kosten voor dit vervoer van vooral illegalen en overlastgevende arbeidsmigranten zijn ruimschoots verdubbeld, tot een geschat totaal van ruim 900.000 euro in 2024.
Dat blijkt uit documenten die de Nationale Politie heeft vrijgegeven na een Woo-verzoek door Nijmans Nieuwsbriefje. Deze getallen zijn een bijvangst uit een heel ander verzoek, maar vormen op zichzelf ook nieuwswaardige informatie: de stijgende cijfers laten zien dat problematiek met overlastgevende vreemdelingen toeneemt.
Eerst wat context: in augustus 2024 vertelde een taxichauffeur me hoe hij een rit-opdracht van de Marechaussee had gekregen om een aantal (volwassen) migranten uit Noord-Macedonië vanaf een zuidelijke grensplaats in Brabant naar het aanmeldcentrum voor asielzoekers in Ter Apel te vervoeren. Ze waren door de KMar uit een trein gevist.
Die anekdote riep de vraag op: hoe vaak worden taxi’s en ander particulier vervoer eigenlijk ingezet voor het transport van vers gearriveerde vreemdelingen naar een aanmeldcentrum elders in Nederland?
Een leugentje van Eric van der Burg
Het antwoord daarop blijkt niet zomaar te vinden. Een reactie uit februari 2023 van toenmalig staatssecretaris Eric van der Burg (JenV, VVD) op Kamervragen kwamen het dichtst bij een aanwijzing. Hij schreef destijds:
“Wanneer een minderjarige vreemdeling (AMV-er) of kwetsbaar persoon na eerste aanmelding vervoerd dient te worden van een politie of KMAR post naar het aanmeldcentrum in Ter Apel, wordt gebruik gemaakt van een taxi. Het is vooraf niet aan te geven hoe vaak er een beroep moet worden gedaan op taxi-vervoer.”
Opvallend antwoord. Ten eerste waren de Macedoniërs meerderjarig, en niet kwetsbaar. Voordat ze in Nederland arriveerden, was hen in drie landen al asiel geweigerd, zo vertelden ze aan de taxichauffeur. Daarnaast geldt Noord-Macedonië volgens Buitenlandse Zaken als een veilige bestemming. Dat maakt het antwoord van Van der Burg onvolledig (om niet te zeggen: onwaarachtig). Tevens kon of wilde hij niet zeggen hoe vaak er taxi’s worden ingezet om asielzoekers naar Ter Apel (of elders) te vervoeren.
NN heeft deze vraag derhalve begin september 2024 via een Woo-verzoek uitgezet bij de Nationale Politie, de Koninklijke Marechaussee (KMar), het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) en de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), met het verzoek deze informatie vanaf 2021 te verstrekken.
Politie en KMar zijn in het verzoek meegenomen, want die kunnen rit-aanvragen indienen voor het vervoer van vreemdelingen bij het (KOCV), dat voluit in prachtige pennenlikkerstaal het Ketenbreed Operationeel Coördinatiecentrum Vreemdelingen heet. Dit KOCV valt onder de IND. Politie en Marechaussee houden zelf echter geen administratie bij, zo bleek begin november uit het besluit van de KMar op mijn verzoek:
Uiteindelijk is het IND de administratieve verantwoordelijke voor deze vorm van transport. De dienst heeft - behalve het aanleveren van verweerschriften op onze beroepen vanwege stevige termijnoverschrijdingen hunnerzijds - na vijf maanden helaas nog geen antwoorden op het verzoek paraat. Ze zijn daar natuurlijk erg druk met tienduizenden (!) achterstallige asielprocedures, ter waarde van bijna veertig miljoen euro aan dwangsommen, alleen al in 2024.
Omdat zowel KMar als Nationale Politie al wel besloten hebben op het verzoek, nu toch deze ‘tussenrapportage’, over treinkaartjes naar Ter Apel maar nog niet over taxi’s en andere particuliere vervoersvormen. Dat zit nog in de pijplijn. Wat NN wel ontvangen heeft, via de politie: hoe vaak de boevenwagen reed voor vreemdelingen.
Geen taxi’s, wel treinkaartjes. En heel veel boevenwagens
De Nationale Politie leverde documenten aan die ons op dit zijspoor van het Woo-verzoek brengen. De politie beschikt net als de KMar niet over een administratie van het (taxi-)vervoer van ‘gevonden’ vreemdelingen richting aanmeldcentra, hoewel er wel een overzicht van treinkaartjes werd aangeleverd. In principe krijgen meerderjarige vreemdelingen die door de politie worden opgepikt namelijk een openbaar vervoersbewijs om verder te kunnen reizen naar een aanmeldcentrum.
Volgens de wat rommelige en onvolledig ogende verstrekking (terug te vinden in onderaan dit artikel te downloaden brondocumenten) gaat dat over een kleine tienduizend vervoersbewijzen per jaar die landelijk door de politie worden uitgegeven ten behoeve van vreemdelingenvervoer, maar een politiebron wist me te vertellen dat het treinkaartjesbeleid zowel onduidelijk, als per korps verschillend is. Aan de vrijgegeven aantallen kunnen dus geen stellige conclusies verbonden worden.
Zoals in het voorbeeldscreenshot hieronder te zien is, gaat het om opvallend afgeronde aantallen vervoersbewijzen, geadministreerd in het ‘logboek kluis’. (Het volledige document is onderaan dit artikel als PDF te downloaden en in te zien.)
Die ronde getallen verschijnen omdat er stapeltjes dagkaarten op politiebureaus liggen waarmee asielzoekers naar aanmeldcentra kunnen reizen. Een voormalig NS-medewerker beschrijft aan NN dat wanneer iemand zonder treinkaartje en zonder identiteitsbewijs (in spoorwegjargon een zogeheten ‘zonder, zonder’) wordt staande gehouden in de trein, de politie zo’n persoon meeneemt: “IND neemt het over, daarna wordt hij vrijgelaten. Later zien we dezelfde persoon terug op het station met een geldig kaartje en een blaadje met de route naar Ter Apel.”
Dure IND-rotonde voor vervelende vreemdelingen
Het gaat in de regel om drie groepen mensen: veiligelanders (asielzoekers die geen status krijgen, zoals de voornoemde Macedoniërs vermoedelijk ook te wachten staat), dakloze arbeidsmigranten of verwarde personen. Deze drie groepen zijn ook het vaakst betrokken bij agressie tegen reizigers en mishandeling van NS-personeel, een groeiend probleem in het openbaar vervoer waarvan station Maarheeze momenteel het meest zichtbare voorbeeld is - al zijn de buslijnen van en naar Ter Apel ook al jaren berucht.
Met name de groepen veiligelanders en arbeidsmigranten zijn vaste reizigers op de IND-rotonde voor vervelende vreemdelingen, maar ook de derde groep van verwarde personen komt vaker in aanraking met de lange arm van het corvee de wet.
En dan komt de boevenwagen dus voorrijden. De Woo-dienders leverden een uitgebreid overzicht van ritjes voor vreemdelingen met de paddy wagons vanaf 2021 tot en met september 2024.
Boevenwagens noemen we tegenwoordig natuurlijk anders, en heel netjes: arrestantenvervoer door de Dienst Vervoer & Ondersteuning, DV&O. Bekend van de witte busjes, maar hun mobiele arsenaal (en scala aan publieke dienstverlening) is tamelijk indrukwekkend:
In die politiebusjes worden ook vreemdelingen vervoerd en daarover leverde de politie aan NN dus min of meer ongevraagd maar niet onwelkom de volgende informatie aan, afkomstig van de Afdeling Vreemdelingenpolitie, Identificatie en Mensenhandel (AVIM). Uit de toegestuurde documenten blijkt dat het aantal gevangentransporten met vreemdelingen gestaag is gegroeid van gemiddeld zo’n 75 per maand in 2021 via 92 in 2022 tot 113 ritten per maand in 2023. De prognose voor 2024 kwam uit op 1600 transporten, of gemiddeld bijna 133 per maand.
De kosten daarvoor lopen navenant mee op, tot ruim boven de 900.000 euro in het afgelopen jaar. Dat was in 2021 met 441.233 euro nog minder dan de helft.
De vervoerslijsten (eveneens onderaan te downloaden en in te zien) vullen zich met aanvragen vanuit voornamelijk afdelingen van de vreemdelingenpolitie, met verplaatsingen tussen detentiecentra, politiebureaus en justitiële complexen (oftewel rechtbanken, maar ook uitzetcentra vallen daaronder).
Dit zijn dus geen taxiritten met vreemdelingen die opgepikt worden en met een doorverwijzing naar een aanmeldcentrum voor asielzoekers worden gestuurd, het gaat om vreemdelingen die al in Nederland zijn en om wat voor reden dan ook met politie en justitie in aanraking komen.
Navraag over deze cijfers bij een medewerker van AVIM (dat trouwens vroeger nog gewoon Vreemdelingenpolitie of VP heette - schaalvergroting en bureaucratisering gaan hand in hand) leert dat deze ritten met de boevenwagen geen betrekking hebben op asielzoekers of vluchtelingen, maar op illegalen (en/of veiligelanders die geen status hebben gekregen), en ook op overlastgevende arbeidsmigranten.
Denk bijvoorbeeld aan Oost-Europeanen die zich (herhaaldelijk) misdragen, of gastarbeiders uit (Europese) landen die zonder vaste woon- of verblijfplaats door Nederland zwerven en voor herhaal-hinder zorgen. Ook EU-burgers kunnen ongewenst verklaard worden en uit Nederland uitgewezen worden, als ze zich domweg maar lang of vaak genoeg overlastgevend gedragen. Deze mensen bezorgen de vreemdelingenpolitie de bulk van hun werk, in eindeloze rondjes over de IND-rotonde van (asiel)recht, illegaliteit en ongewenste vreemdelingen.
Uiteraard bestaat een deel van de ritten uit retourtjes, bijvoorbeeld van een gevangenis naar een politieverhoor en terug, of van en naar de rechtbank. Het totaal aantal ritten is dus hoger dan het totaal aantal verdachte vreemdelingen dat vervoerd wordt. De meeste ritten zijn Minimaal Beveiligd Vervoer (MBV), een klein deel is Extra Beveiligd Vervoer (EBV).
Vreemdelingenpolitie Amsterdam-Amstelland komt op het totaal van ruim vijfduizend ritten tussen 2021 en 2024 het vaakst voor als aanvrager voor vreemdelingenvervoer, maar ritverzoeken komen uit alle windstreken van het land. Niet alleen van Nationale Politie of AVIM, maar tevens van bijvoorbeeld FPC Veldzicht, het Centrum voor Transculturele Psychiatrie in Balkbrug (Overijssel).
Dat hebben we natuurlijk ook in Nederland, en onder de groep verwarde personen zijn vreemdelingen uiteraard net zo goed vertegenwoordigd. Denk aan de Erasmussteker in Rotterdam in september vorig jaar, om een willekeurig voorbeeld te noemen. Of zoek op ‘Syriër steekt’, voor wie überhaupt nog een beeld nodig heeft bij gebeurtenissen die zich in heel Europa helaas aan de lopende band voltrekken.
Filevorming op de IND-rotonde
In absolute aantallen kun je stellen dat het meevalt met de overlast en kosten van (illegale) vreemdelingen en (overlastgevende) arbeidsmigranten. Toch laat de verdubbeling in kosten en relatief forse groei van het aantal ritten in slechts vier jaar tijd zien dat een bestaand probleem vooral verergert, en zeker niet kleiner wordt.
Bovendien zien deze lijsten en kosten slechts op degenen die daadwerkelijk worden gepakt, gevangen gezet en door het justitiële apparaat in behandeling worden genomen, niet degenen die de dans steeds ontspringen, of misschien wel op de radar staan maar door capaciteitsgebrek aan opvang of vervolging ontkomen - totdat ze bijvoorbeeld een 11-jarig meisje in Nieuwegein doodsteken. Hoewel: dat was een Marokkaanse Nederlander en die valt daarmee weer niet onder het predikaat ‘vreemdeling’. Dus als die van gevangenis naar rechtbank vervoerd wordt, komt hij niet op de lijst Vreemdelingenvervoer van de AVIM.
Zo zie je maar. Het is ingewikkeld. Maar het wordt dus wel steeds drukker in de file op de IND-rotonde.
Hoeveel taxi’s in die file staan, is een vraag die nog beantwoord moet worden en die Eric van der Burg in 2023 ook niet kon beantwoorden. Maar zodra het de IND behaagt om een Woo-verzoekje daarover te beantwoorden, kunnen we zowel onszelf als de voormalig staatssecretaris Van der Burg wellicht van betere en meer precieze informatie voorzien over hoe vaak er taxi’s gebeld worden om vreemdelingen van B(innenkomst) naar A(anmeldcentrum) te vervoeren.
Op dit moment ligt het lot van die vraag echter in handen van een achterstallig opererende overheidsdienst die zich helaas weinig aantrekt van de eigen wetgeving omtrent termijnen voor openbaarmaking. Aan de KMar en de Politie heeft het in ieder geval niet gelegen - die handhaven de wet ook op Woo-termijnen. Maar dit artikel krijgt dus te zijner tijd een vervolg.
Hoe het met de Macedoniërs af zal lopen die vorig jaar zomer een taxi naar Ter Apel kregen, zal vermoedelijk altijd een raadsel blijven.
Deze Woo-verzoeken zijn gratis te lezen, maar niet zonder hulp van lezers te maken: de overheid open wrikken vergt investeringen in tijd en geld. Eenmalige donaties kunnen via deze link. Nog mooier: een betaald abonnement, nu met vijftien procent korting:
Hieronder de rittenstaten plus kosten van het vreemdelingenvervoer 2021-2024, te downloaden als PDF.
Separaat: de kosten voor vreemdelingenvervoer per opgevraagd jaar
Mooi onderzoek dat laat zien dat je maar even hoeft te peuteren om te zien dat er een totale faal gaande is die politiek wordt afgedekt. See no evil, hear no evil, speak no evil.. En als lemmingen gaan we onherroepelijk richting de klif.
Hahaha... in dat imago filmpje van de DV&O zie je ze meerdere keren met Land Rovers door het beeld schuiven, ik hoop dat ze ook een eigen flatbed hebben om zo'n ding op te halen als hij weer eens stil staat. Die dingen staan nou niet bekend om hun betrouwbaarheid.
Wel weer mooi om dit boven water te krijgen. Het geeft keer op keer aan dat de overheid niet in staat is haar zaakjes efficient te regelen. Bakken met geld gaan er over de schutting en er is geen haan die er naar kraait.