WOO. Dineren met Dilan Yesilgöz: tenminste 13.000 euro

Met dank aan de Wet open overheidsmenu's

Op 18 september 2023 twitterde Dilan Yesilgoz enkele foto’s van een dinertje met oud-bewindspersonen van Binnenlandse Zaken en Justitie & Veiligheid. Interessant! Wie zijn daar? Wat doen ze? Waar is dat? Waarom deelt ze dit? En hoe duur was het? Een Woo-verzoek bevat (een deel van) de antwoorden.

De wie & wat zijn snel duidelijk, want dat schrijft de demissionaire VVD-minister alvast in haar tweet:

“Elk jaar komen de oud-bewindspersonen van BZK en Justitie & Veiligheid bij elkaar om een hapje te eten en bij te praten. Heel mooi om met oude en huidige collega's te spreken over de uitdagingen van deze tijd, anekdotes van vroeger en vooruit te blikken op Prinsjesdag.”

Het diner is dus een vast kalender-item en met dit gezelschap is het een soort zakendiner: er worden ongetwijfeld onderwerpen besproken die je niet bij Van der Valk over tafel wilt roepen en sommige aanwezigen moeten - helaas - ook om hun persoonlijke veiligheid denken. Er is absoluut iets te zeggen voor zulke bijeenkomsten want via de overlevering van oud-topbestuurders hou je een institutioneel geheugen in stand. Het is een soort levende archivering en in die zin zeker nuttig.

Daarnaast deed dit specifieke diner echter nevendienst als campagne-garnering.

Nederland stond aan de vooravond van de Tweede Kamerverkiezingen en Yesilgöz moest als nieuwe partijleider van de VVD in een goed leiderschapslicht gezet worden om de vertrekkende, zeer ervaren Mark Rutte geloofwaardig op te kunnen volgen. Een fotomoment met tientallen voormalige bewindslieden uit de top van twee ministeriële organogrammen komt dan niet ongelegen, want het versterkt het beeld van een politieke topvrouw die het verleden met het heden verbindt.

Er zijn dus niet voor niets zulke strakke foto’s gemaakt, met lijsttrekker Yesilgoz als stralend middelpunt van de maaltijd-meeting.

Een peperduur pop-up restaurant in de Coffeecorner

Precies met die shine wakkerde de VVD-voorvrouw mijn nieuwsgierigheid aan. Waar houden ze bijvoorbeeld, met het oog op gevoeligheid en veiligheid, zulke bijeenkomsten? Nou, gewoon op het ministerie, zo blijkt, en de rekening wordt jaarlijks om en om tussen JenV en BZK verdeeld.

Deze ministeries delen een gebouw aan de Haagse Turfmarkt 147. Daar wordt een grijze vergaderzaal de Coffeecorner op de derde verdieping voor de gelegenheid omgeturnd tot pop-up restaurant. Compleet met gezellige kamerschermen, glanzende bloemenvazen, gerokte staantafels en kleurige boeketten op keurig gedekte tafels. Net echt, en ieder jaar iets deftiger, zo blijkt uit de bonnetjes.

Over wat is besproken, zijn natuurlijk geen notulen gemaakt. Het is een officieus, wellicht zelfs amicaal entre-nous onder de Chatham House Rule, met oudgedienden van een gastenlijst die gerekend vanaf 2019 in totaal 57 personen telt, die over specifieke kennis beschikken (of beschikten, acht van hen zijn overleden) inzake gevoelige dossiers - hoewel enkele aanwezigen in hun eigen tijd als ambtelijk topfunctionaris ook wel eens een bonnetje kwijtraakten of een dossiertje zoekmaakten.

Maar (deels) gepensioneerd of niet, het vond dus wel plaats in de tijd van de baas - lees: de belastingbetaler - en op een werkplek van de overheid. Wie waren er allemaal bij en, zo vroeg het kleine kruideniertje in mij zich af, wat kost zo’n dinertje voor dertig man eigenlijk, grosso modo? Woo-woo! Dat werd een briefje richting Dilan voor de financiële bescheiden van het bewindsliedendiner van de afgelopen vijf jaar, dus van 2019 tot en met 2023, plus de gastenlijst.

De gastenlijst in persoon, editie 2023. Goed baardje, Ard!

Even hè: is bonnetjes van een bobo-buffet Woo’en niet een beetje flauw?

Nee. Dit Woo-verzoek is in september 2023 ingediend, toen ik nog bij GeenStijl zat. Voor GS is zo’n tweet van Yesilgoz gefundenes Fressen, om in cateringtermen te blijven.

Dat (oud-)ministers bijeen komen om anekdotes uit te wisselen en notulen te vergelijken, is prima en zelfs nuttig. Maar verlangt een informele setting nou echt zo veel opsmuk, of zegt de aankleding iets over een spilzieke overheid die te weinig besef van (andermans) geld heeft?

Decorstukken, verse bloemen, taxivervoer, professionele fotografie, maar geen notulen. De maaltijd zelf kwam natuurlijk niet uit lauwwarme prakbakken met een theelichtje er onder, en werd ook niet met een plat watertje weggespoeld.

Bovendien is JenV het ministerie dat verkeersboetes met tien procent verhoogde om gaten in de eigen begroting te dichten, in een land waar dakloosheid wordt ‘bestreden’ met bekeuringen voor buitenslapers.

Dan mag je dus best de burgervraag stellen hoeveel mensen 6 kilometer per uur te hard moesten rijden in de bebouwde kom om de amuses en het wijntje van Ivo Opstelten, en zijn taxi terug naar huis, mee te kunnen verdisconteren.

Dat gezegd hebbende kunnen we meteen het eindbedrag van onder de streep naar boven halen: Eén oud-bewindsliedendiner kostte in 2023 zeker 13.000 euro. Minimaal, want niet alle bonnetjes zijn openbaar gemaakt en de arbeidskosten voor de ambtelijke organisatie zijn niet meegerekend. Er kan makkelijk een paar duizend euro bij geteld worden, maar als je rekent met wat ik feitelijk kan optellen, kom ik op:

Eén dinertje van 450 euro per (ex-) politicus

6 kilometer per uur te hard rijden kost in 2024 maar liefst 53 euro. Dat betekent dat slechts 250 burgers die kleine overtreding moesten begaan om 28 voormalige bewindslieden te laten dineren op hun kosten. Voor dat bedrag kun je als dakloze ook 77 keer “de weg als slaapplaats gebruiken”. Want dat kost 160 euro - exclusief administratiekosten

Laten we het kostenplaatje eens reconstrueren, voor zover mogelijk en met een beetje puzzelwerk. In het Woo-verzoek is aan de minister verzocht “over te gaan tot openbaring van documenten die zien op vorenbedoeld etentje in de afgelopen 5 jaren” en dat leverde (behalve de gebruikelijke termijnoverschrijdingen en automatisch gegenereerde excuses daarvoor) na een half jaar welgeteld 26 documenten op. Daarmee is per jaar een gedeeltelijke reconstructie te maken.

Omdat het Woo-verzoek getriggerd werd door het diner van september 2023, beginnen we daarmee. Tussen de geopenbaarde documenten zitten offertes en facturen voor onder meer de aankleding, het verhuiswerk, fotografie, taxiritten en natuurlijk het diner.

Een Surinaamse hap voor de chauffeurs

Er dineerden 27 (oud-) bewindslieden mee, maar Frits Korthals Altes bracht zoals ieder jaar zijn vrouw mee dus 28 mensen zaten aan het buffet aan. Daarnaast mochten vier organiserende ambtenaren mee-eten en werden chauffeurs zoals te doen gebruikelijk in een aparte ruimte voorzien van een Surinaamse maaltijd.

Totaalprijs van het diner: helaas onbekend, want de factuur voor 2023 ontbreekt. Die van 2022 zit er wel tussen, dus rekenen we daar mee om op een eetrekening van 5981,40 euro te komen. Al is de prijs voor 2023, met het oog op de inflatie, vrijwel zeker hoger uitgevallen. Daarvoor kregen de dames en heren een driegangenmenu voorgeschoteld.

De aankleding mag wat kosten, en steeds meer bovendien

Bij de aankleding van de Coffeecorner valt niet zozeer de prijs als wel de prijsstijging ten opzichte van eerdere jaren op. Van een garderoberek en gerokte staantafels - stamgasten op iedere ad hoc borrelreceptie - tot siermeubilair: de rekening voor het opleuken van een ministerieel hoekje waar op maandagmorgen nog automatenkoffie werd gedronken, kan aardig oplopen. BloemBloem Eventstyling stuurde een offerte voor 3835,91 euro. Een jaar eerder was dat nog slechts 1020,08 euro.

De kosten voor de bloemen zijn niet terug te vinden in de Woo-stukken. Op de website van de leverancier gaat het van een paar tientjes voor tafeldecoratie tot honderden euro’s voor de eyecatchers (“passend, op maat en seizoensgebonden samengesteld”), grote boeketten zoals ze op de foto’s van Dilan te zien zijn. Dan zit je snel aan de vier cijfers, maar bij gebrek aan bonnetjes in de Woo-stukken heb ik ze niet in de 13.000 euro meegeteld.

Bron: Héman Horecaverhuur, moederbedrijf van BloemBloem

Wel meegerekend zijn de kosten voor de verhuizers - uit Arnhem!? - die de spullen brachten en weer weghaalden: 1709,36 euro. De fotograaf vroeg 765,69 euro, dat was een jaar eerder nog krap 400.

Bron: Uitsnede uit het interne declaratie/offerte-formulier van het ministerie

Ook zonder bedrag is de ritbon voor de taxi’s. Aad Kosto, Ard van der Steur en Frits Korthals Altes plus vrouw werden door Munckhof opgehaald en thuisgebracht. Ivo Opstelten deelde een taxi met het echtpaar Korthals Altes (fideel!). Adressen zijn uiteraard en terecht weggelakt, maar als de chauffeurs moesten wachten boven een bordje Surinaams, loopt dit op zeker ook in de vier cijfers. Wederom telt: bij gebrek aan feitelijke bedragen, zijn ze door mij niet in de 13.000 euro meegeteld.

Alles bij elkaar tellen alleen al de beschikbare puzzelstukken op tot 12.292,36 euro, exclusief bloemen, taxiritten, interne kosten bij het ministerie, en ongetwijfeld nog wat klein spul (beveiliging, schoonmaak, A/V-setups). Dat is bijna 450 euro per couvert op basis van geopenbaarde bedragen, maar het gaat richting de 600 als je de onbekende bedragen er vrijpostig bij optelt. HET MAG WAT KOSTEN, zegt de innerlijke kruidenier in mij dan.

Tijdens corona waren we goedkoper af

In 2019 kostte het diner met 33 aanwezigen in totaal met 8.518,71 euro al fors minder, inclusief extra beveiligers (562,65 euro) & schoonmaak achteraf (72,60 euro). Louter het driegangendiner plus drank, van dezelfde cateraar als in 2022 en 2023, kwam op 5406,14 euro. Ook hier geen taxivervoer & bloemschikking meegerekend.

Goedkoper waren de coronajaren. 2020 en 2021 vielen dankzij het vleermuisvirus beduidend lager uit. Want: geen diners. In het eerste pandemiejaar werden als alternatief zestig borrelboxen van een bescheiden 56,55 euro per doos bezorgd voor een totaal van 3.393,00 euro, exclusief bezorging. In 2021 ging dat bijna doormidden: de ministeries verzonden 55 giftboxen met snoep, thee en een drankje à 30 euro voor een totaal van 1.710,50 euro, inclusief btw & bezorging.

En dan nog de namen op de gastenlijst, natuurlijk

Tussen een stapel bonnetjes van een gedecoreerd buffet bevinden zich weinig paaseitjes die het Woo-plezier kunnen vergroten, maar op de gastenlijst vielen een paar details wel op - voor de fijnproever althans.

Van de 57 (voormalig) bewindspersonen die sinds 2019 driemaal zijn uitgenodigd, zijn acht mensen in de tussentijd overleden. Daar verder niets over te lachen - RIP oud-politici, and shout out to their families.

Wel geinig is dat enkele veteranen zich zelfs met goed voedsel en een wijntje niet terug in de Haagse loopgraven laten lokken. In totaal tien personen, waaronder Job Cohen, Henk Kamp, Hans Wiegel en Stef Blok, RSVP’den altijd afwijzend op hun uitnodiging en kwamen nooit een vorkje prikken met de oud-collega’s.

Zestien anderen hebben daarentegen nimmer een editie gemist. Onder hen onder meer de onvermijdelijke VVD-parelkettingdino des vaderlands Ankie Broekpak-Bingozaal, de misschien toch ietsiepietsie ijdele Ronald Plasterk, onderkoning van Nederland Thom de Graaf (zou die als zogenaamd “onafhankelijk” Raad van State-baas niet iets meer professionele distantie moeten betrachten?), de stiekeme giften-spaarder Alexander Pechtold en de minder-outsider-dan-je-denkt ijzeren dame Rita Verdonk. Het volledige rooster vindt u hieronder.

Daarmee is de puzzel wel gelegd, maar wie de stukken er zelf op na wil slaan kan zich hierrr vervoegen voor de brondocumenten en bonnetjes waarop dit Nieuwsbriefje is gebaseerd.

Wat me tot besluit brengt op mijn eigen toetje van het Woo-buffet:

WOO WOO!

Zoals u in een eerder Nieuwsbriefje kon lezen, is Woo’en een traag, vermoeiend, bij vlagen frustrerend en sowieso kostbaar proces. Dat weerhoudt me niet van het indienen van Woo-verzoeken. Soms ‘pesterig’, meestal wat serieuzer maar altijd met een principieel punt: de burger heeft recht op informatie over beleidsvorming, bestedingen en wetsuitvoering, en de Rijksoverheid dient zich daarin transparant op te stellen. Of ze dat nou leuk vinden of niet.

Dat betekent dat ik de Woo-route wil blijven volgen, omdat ik die beschouw als een betere methode om documenten, informatie, feiten en waarheden boven water te krijgen dan om in de verstikkende fuik van woordvoerders en persvoorlichters te zwemmen. Mocht u me willen bijstaan in deze bestuurlijke procedures, overweeg dan behalve uw (gratis) inschrijving voor Nijmans Nieuwsbriefje ook eens een opwaardering naar een betaald abonnement, of doe een eenmalige donatie. Dank! Later meer…