Plotsklaps is het De Domme Kiezer versus Het Kwetsbare Klimaat
De koe van Salland heeft domme kostgangers, claimt de zelfgenoegzame kaste
Het volk heeft gesproken, de kiezer heeft altijd gelijk en een democratie bestaat bij de gratie van onenigheid in het debat. Het zijn allemaal betekenisloze oneliners sinds de BoerBurgerBeweging uit het ogenschijnlijke niets plotseling de partij werd van de meest succesvolle vrouwelijke partijleider in de Nederlandse politieke geschiedenis. Want de BBB neemt het niet op tegen Rutte, die strijdt tegen het klimaat. En daarom hebben Caroline’s kiezers een hele domme keus gemaakt. Zegt men.
Nadat een initiële verbazing bij de babbelende kaste bijna naar democratisch enthousiasme begon te smaken, gelardeerd in woorden van bewondering voor het harde werk en de succesvolle campagne van Caroline van der Plas (woorden die me daags na de verkiezingen toch wel verbaasden), sloeg de stemming al snel om naar het “besef” dat Caroline’s kiezers zich hebben uitgesproken tegen natuurherstel in Nederland, tegen de vooruitgang en tegen de kans om meer woningen te bouwen. Erger nog, de kiezer sprak zich uit tegen het klimaat en met die realisatie kwam een vers soort vitriool vrij, van een pedante podiumklasse die zich opwierp als woordvoerder van de planeet en uit dien hoofde het domme stemvee verketterde. Hoe wáágde de BBB-kiezer het om tegen het klimaat te stemmen?
Marcel van Roosmalen trapte op klassieke wijze af met een Godwin, door het vergelijken van BBB met een “Joodse Raad 2.0” die uiteindelijk zal (moeten) meehelpen om het eigen electoraat uit te leveren aan hun vijand: de stikstofdoelen. Een dag later wenste Janneke de Bijl voor een dictatuur, omdat de democratie duidelijk niet meer werkt nu “anders-intelligenten” - domme mensen, dus - een keuze hebben gemaakt waardoor de geëngageerde cabaretière (lol) niet anders kan dan op hen neerkijken. Deze mensen kozen niet voor het klimaat, ze maakten een eigen, andere afweging. Schande, dat dit zomaar kan in een democratie!
In NRC werd content gekopt dat de BBB-kiezer “relatief oud en gemiddeld lageropgeleid” is, met een tevreden constatering in de ondertoon dat het (dus) niet hun soort mensen betreft. Zelfs Volkskrantscribent Erdal Balci, toch doorgaans niet de meest rabiate vrije volkshater, kreeg "rillingen bij het horen van de zin ‘het volk heeft gesproken’” en reduceerde de verkiezingen tot “een semi-referendum over het wel of niet verwoesten van de natuur.” In Trouw verscheen een column van Esther Bijlo, die het in het licht van de BBB-verhoudingen wel een “leuk experiment” leek om stemrecht voor bejaarden af te schaffen. Jongeren stemden immers linkser, minder BBB, meer voor het klimaat - en uit naam van de goede zorg voor een leefbare planeet mag de democratie best een beetje ingeperkt of afgeschaald worden.
Twee weken na de verkiezingen heeft ras-opportunist Sander S. het in zijn kringen stilzwijgend goedgekeurde frame om andere mensen ronduit dom te mogen noemen gretig omarmd en vermomt hij deze ingetrapte open deur als een “taboe” om de zo gehate volkskudde met een nog bredere kwast te kunnen verketteren. Niet eens omwille van de planeet, bij het graafje draait het universum immers om hemzelf, maar als luidruchtige exponent van het belerende dwingeland is hij wel een goede graadmeter voor het gemoed van zijn Ons Soort Mensen: wie niet voor hen is, is dom.
Ik hou er niet van om mensen dom te noemen maar ik geloof wel dat heel veel mensen een stuk minder intelligent zijn dan ze zelf denken.
Al die lieden die zich nu als megafoons van Moeder Aarde door het medialandschap mopperen, tierend en scheldend op het domme stemvee dat vanuit de berm te dicht op de wegen van openbaar bestuur dreigt te komen en daarbij de oprukkende klimaatkaravaan zou kunnen hinderen, wanen zich gewetensvol in hun zondvloedretoriek over het einde der tijden, dat nakende is wanneer we niet onmiddellijk de grutto wat meer Natura2000-ruimte schenken. Hoe, denk ik dan, kun je op deze manier verzwolgen worden door het vermeende belang van de planeet en tegelijkertijd zo het zicht op aardse zaken verliezen?
Historisch anti-populisme, herkauwd
Het is een niet zo heel nieuwe trend bij de gevestigde kaste om de kiezer verkeerde keuzes te verwijten, alleen: doorgaans kreeg niet de burger de schuld maar werd het populistische ‘rattenvangers’ en ‘volksmenners’ verweten dat ze een electoraat aan zich wisten te binden. Dan weer kreeg Fortuyn de schuld, vervolgens was het Wilders en inmiddels is Baudet een dankbaar lachertje die een deel van het stemvee onder de hoede van zijn eigen sektarische Spiel heeft gebracht. De gevestigde orde hoefde niet op de kiezers van deze politici in te hakken om toch hun bewegingen te kunnen bespotten of te verketteren: de karakters en uitspraken van Fortuyn, Wilders en Baudet boden voldoende morele munitie aan de OSM.
Pim Fortuyn was - u weet het vast nog wel - een “vuile kale nepprofessor” (Matty Verkamman, Trouw) en een “buitengewoon minderwaardig mens” (Marcel van Dam, VARA). Zijn gewelddadige dood maakte hem tot martelaar bij een electoraat dat postuum aan vergelijkbare verwijten ontsnapte, want dat zou zelfs voor Trouw en de VARA nog te onsmakelijk worden. De razendsnelle val van de LPF leek bovendien het evenwicht in de Melkert-weg weer voor even te herstellen - het volk had gekozen, en verloren. Den Haag kwam met de schrik vrij, gedempt in de steevast loos gebleken belofte zich beter te verdiepen in de Ontevreden Burger en de Afgehaakte Kiezer.
Maar luisteren, ho maar. Fortuyns troonopvolger Geert Wilders is minder verfijnd in zijn retoriek dan de gevelde professor en werd daarmee een nog grotere magneet voor geharnaste fatsoensridders, die hun middeleeuwse Goedendag hebben ingeruild voor postmoderne Godwins. Hoewel het klassieke Haagse kartel, Fortuyn indachtig, nog een min of meer oprechte poging deed zijn electoraat toegang tot de macht te verschaffen met de malle gedoogconstructie Rutte I in 2010, leverde de PVV ondanks 24 Kamerzetels geen bewindspersonen. De minderheidscoalitie VVD/CDA, die door Wilders overeind gehouden werd, klapte na diverse aanvaringen (“Doe normaal man”, zei Wilders tegen Rutte), dreigementen (“Ik ga dat partijtje van jou decimeren”, zei Rutte tegen Wilders) en slaande deuren tijdens begrotingsperikelen in het Catshuis uiteindelijk op aanhoudende interne onrust bij het CDA (en dus niet, zoals velen nog altijd denken, omdat Wilders wegliep uit de onderhandelingen). Wederom kwam de deugdzame kaste goed weg.
Omdat zowel Wilders als zijn politieke tegenstanders sindsdien geen druppel water meer bij hun wijn hebben gedaan, zijn de één tot anderhalf miljoen kiezers die de PVV per verkiezing aan zich bindt vooral verenigd in machteloosheid, terwijl de rest van de partijen steeds wisselende coalities weten te smeden: Rutte regeert na het CDA net zo moeiteloos met de PvdA als met de klein-christelijke CU of het progressief-drammerige D66. De PVV-stem is meer burgerprotest dan politieke bijsturing en de beroepsbestuurders, zij ploegden voort - op wetgevend vlak bijzonder weinig gehinderd door Wilders.
Wilders’ eerste uitdager op rechts en kortstondige uitdaging voor de zittende macht werd Thierry Baudet, maar zijn ster rees te snel en de Uil van Minerva verbrandde zijn vleugels bij het naderen van de zon. Wie nu nog met het FvD geassocieerd wil worden, heeft zichzelf opgesloten in een parallelle parthenon waar de wijn rijkelijk vloeit maar iedere kans op relevante invloed is verdampt. Met boekjes uit de webshop spek je wel de kas van Baudet c.s., maar tart je geen enkele macht, hoezeer sommigen zichzelf ook als een soort buitendemocratische burgerij beschouwen. De enigen bij wie FVD’ers nog hinderlijk voor de voeten lopen, zijn hun medegebruikers van sociale media. Verder is het vooral tragisch.
Wat kun je Sweet Caroline voor smerigs verwijten?
Maar toen was daar Caroline van der Plas, een no-nonsense provinciaal die in kleding noch voorkomen op de ijdele dandy Fortuyn lijkt. Die soms wel “gelul!” roept maar zich terstond voor dat woordgebruik verontschuldigt en dus geen Wildersiaanse houwdegen is in het debat. Die niet zoals Baudet een complot van de wereldelites tegen boeren en burgers ontwaart, maar die simpelweg met haar gezonde boer-en-burger-verstand niet bij het op kromme modellen en scheve stikstofkaartjes gebaseerde beleid kan. Die dus niet met wijds gebarende oraties door de Kamer uitroeptekent vanaf het spreekgestoelte, maar met vele vraagtekens bij de interruptiemicrofoon staat. Haar meest oordelende houding is, plukkend aan haar zwarte krullen of kauwend op het pootje van een leesbril, een vragend opgetrokken wenkbrauw richting Vak K.
Ze sluit ook vele kleine coalities om moties op te stellen, ze stemt met andere kleine partijen af wie namens hen samen bepaalde debatten en hoorzittingen doet en ondertussen is ze zelf verdomd vaak aanwezig, om gewoon haar werk te doen. Niks populisme vanaf de zeepkist in een hoekje van het Mediapark, maar aanwezigheid in talloze debatten die door haar in redelijkheid gevoerd worden in de Tweede Kamer.
In haar stemgedrag bij moties hangt ze procentueel vaker naar PvdA en GroenLinks dan naar VVD of CDA dus ook het verwijt dat ze te rechts of zelfs extreemrechts zou zijn, is haar niet te maken. Wat niet wegneemt dat het natuurlijk wel gebeurt, maar dat zegt sowieso meestal meer over de afzender dan over het doelwit.
Dus toen keerde het tij zich maar tegen haar kiezers. In de ene hoek: het klimaat, de mensheid en de hele planeet, vertegenwoordigd door de coalitie plus enkele linkse partijen, het gros van de media en bijna de voltallige cultuursector. In de andere hoek: de BBB-stemmer, die domme egoïst die vóór de vernietiging van de natuur in Nederland is en alle dieren op iedere boerderij, en die eigenlijk mordicus tegen Moeder Aarde heeft gestemd. Ze zijn oud, ze zijn lageropgeleid, ze zijn dom en ‘we’ zouden eens moeten overwegen of de democratie nog wel geschikt is om vraagstukken die zó belangrijk zijn, over te laten aan de kans dat mensen een vrije keus maken die niet strookt met de planetaire belangen van Johan Vollenbroek, Diederik Samsom en de NGO’s van de Postcodeloterij.
‘Dat dwingende is heel bedrukkend’
Is het wel die stikstof waardoor het land op slot zit, of zuchten we onder een zachte tirannie van dit soort moreel middelmanagement, waar ministeries en mediaredacties mee gevuld zijn? Want het proeft alsof we op een punt zijn aangekomen waarop wie niet meedoet, niet meer mag meedoen en een groeiend smaldeel van de bevolking lijkt zich bij die overtuiging aan te sluiten. Liever nu meedoen, dan straks worden buitengesloten.
“Dat dwingende is heel bedrukkend”, zei Kees van der Staaij tegen De Telegraaf over “de onwrikbare stellingnames van Sigrid Kaags D66”, die volgens hem “het maatschappelijk verzet zeer hebben gevoed.“ De SGP’er had het niet alleen over de vermeende klimaatcrisis, maar over de bredere zelfgenoegzaamheid van hogeropgeleiden waarmee bijvoorbeeld ook de Lentekriebels-campagne wordt opgedrongen, of vooral kritiek daarop wordt weggewuifd.
Nou ben ik zelf een uitgeschreven voorstander van het bijtijds seksueel voorlichten van (ook jonge) kinderen, vóórdat ze een TikTok-account aanmaken, ze al dan niet per ongeluk struikelen over online porno, of in een donker hoekje gegroomed worden door Sidney Smeets-achtige online viezeriken. Maar dat is vooral geboren uit een pragmatische ‘liever veel te vroeg dan 1 dag te laat’-houding waarmee ik ook drank insla voor een feestje: liever een kratje bier te veel, dan 1 flesje te weinig. De fijnste problemen zijn problemen die je kan voorkomen.
Meer moreel gezien kan ik me echter prima verplaatsen in de weerzin die veel volwassenen voelen bij de manier waarop ‘de overheid’ en diverse (progressieve) krachten dergelijke staatsbemoeienis pushen rond de seksualiteit van hun kroost. Niet in de laatste plaats omdat er een stevige transhype door het westen waait, die (niet geheel terecht maar wel begrijpelijk) een ondertoontje onder de Lentekriebels is gaan vormen, maar vooral omdat de overheid al zo véél eigen ruimte probeert af te nemen van burgers, tot op het punt dat ‘eigen verantwoordelijkheid’ begint te kantelen naar ‘permanente gedragssturing’. Minder vlees, minder suiker, minder diesel, minder stoken, minder vliegen, minder minder minder, omdat anderen dat zo vinden.
Die Lentekriebels zijn dus niet zomaar een bijzaak van een passerend ophefje, de casus laat een scherpe verdeeldheid zien tussen electorale flanken, waarvan een deel echt niet alleen maar BBB stemde omdat ze ‘tegen het klimaat’ zijn. Want wat je ook zag in de duidingen: verbazing omdat de BoerBurgerBeweging goed scoorde in de steden, gevolgd door een “zie je wel, er is geen kloof tussen Randstad en platteland”-beweringen. Dat komt dus omdat er in de steden (lees: overal behalve in Amsterdam) niet alleen óók een heleboel mensen wonen die niet willen dat hun kroost te vroeg met een kunst-clitoris wordt geconfronteerd in de klas, maar die in bredere zin zouden willen dat de overheid zich eens wat verder achter de deuren van hun Haagse ministeries terugtrekt. Veel mensen willen maar één ding minder en dat is minder bemoeienis met hun levens door bureaucraten die wapperen met notities en modellen en rapporten:
Niet globaal maar lokaal
Sure, stikstof in het bijzonder en klimaatbeleid in het algemeen waren belangrijke stemoverwegingen voor de BBB-kiezers, maar het lijstje vulde zich verder met een groot wantrouwen in de politiek, geen vertrouwen in bewindspersonen én de sterke wens dat de provincies meer over zichzelf te zeggen krijgen. Minder globalisering en meer regionalisering, dus. En waarom zeggen mensen dat? Omdat politiebureaus zijn verdwenen uit dorpen, die na herindelingen nu ook met z’n drieën of vieren één gemeenteloket moeten delen. Waar geen bus meer naartoe gaat, omdat de lijn is wegbezuinigd. Er stapte niemand meer in om naar zwembad of bibliotheek te gaan - want die zijn ook gesloten.
Dat zijn gevolgen van beleid die burgers in de stedelijke gebieden minder raken, want daar is wel OV, daar zijn wel zwembaden en daar is in de regel wel iets meer politie. Maar daar is ook de (kleine) criminaliteit en overlast toegenomen, zitten mensen elkaar in de weg en zijn hele volkswijken razendsnel van kleur en cultuur veranderd (om het woord ‘omgevolkt’ maar te vermijden). Daar krijgen mensen steeds meer nieuwe buren omdat tegen alle keer op keer herhaalde beloftes en toezeggingen in de grenzen wagenwijd open blijven om nieuwkomers te onthalen voor wie niet eens meer ruimte in de opvang is, maar die wel ‘recht’ hebben op woningen die niet gebouwd worden, om van daaruit een (religieuze) cultuur uit te dragen die niet compatible is met de meeste westerse waarden. Maar waag het nog steeds niet om daar wat van te zeggen.
Dan hebben we de onzekere oplossingen rond de gaswinning in Groningen nog, de aanhoudende onmacht van Belastingdienstgedupeerden, of de armoede in Limburg - een “periferie” waar de overheid ooit méér diensten naartoe schoof om werkgelegenheid te bieden.
Voor de zelfgenoegzame elites zijn het (vermeende) stikstofprobleem en de (vermeende) klimaatverandering grote knoppen waar vereende bestuurlijke krachten samen aan kunnen draaien. Voor BBB-stemmers en veel andere kiezers zijn het voorbeelden van dezelfde dwingende elitaire ideologie die hun kinderen met een 3D-kut wil confronteren in de klas. En dezelfde ideologie die hun kinderen dwong om mondkapjes te dragen, want ook die lange schaduw hangt nog merkbaar over het land.
(G)een soort verlosser
Pim Fortuyn, die pleitte voor gekozen burgemeesters maar ook politiecommissarissen en daarmee de lokale macht van de burger sterk wilde houden, is vaak als een soort verlosser beschreven - zeker nadat hij werd vermoord en het nooit zo mocht zijn. Dat was de man niet, maar hij ijverde in zijn ideologie wel voor een kleinere overheid die de blik niet te ver naar buiten wierp maar dichterbij hield, op de eigen burger gericht. Democratische vertegenwoordiging zoals het hoort.
Caroline van der Plas is óók geen verlosser. Ze ideologiseert sowieso veel minder dan Fortuyn deed. Maar wat ze wel doet, in tegenstelling tot partijen als D66, PvdA en GroenLinks die graag op voorhand coalities en dus kiezers uitsluiten, is met iedereen praten. Daarbij gebruikt ze woorden en termen die iedereen begrijpt. En ze wil vooralsnog niemand opvoeden of gedragsverandering afdwingen, ze geeft aan dat ze zoekt naar oplossingen voor problemen - ook op het stikstofdossier. Dat doet ze niet door háár oplossing te roepen, maar door vragen te stellen aan anderen. Sigrid Kaag, Tjeerd de Groot en Christianne van der Wal zouden zich enorm gehoord moeten voelen door Van der Plas, zou je denken.
Een groot deel van de kiezers in ieder geval wel. Sinds de verkiezingen is het standje ‘verbeten’ van 11 terug naar 10 of misschien wel nog iets lager gedraaid op sociale media, en lijkt er wat luchtigheid te leven. Hoop, zou je het kunnen noemen. Op verandering. Op beweging. Op een opluchting waarvan mensen niet eens wisten dat ze er naar snakten, totdat ze de frisse wind voelen waarmee het vertrek, ooit, van Mark Rutte gepaard zal gaan. Want zo er één handrem op welke vooruitgang dan ook zit, is het wel zijn vicieuze premierschap. Wacht maar tot ie weg is, en je de zucht van opluchting door het land zal horen rollen.
Maar wat is tot die tijd het antwoord van de zelfgenoegzame kaste op de laatste verkiezingsuitslag? Smalen dat de BBB-kiezer dom en egoïstisch is, en dat de tijd is gekomen om het stemrecht van ouderen in te perken. Want de planeet kan niet langer wachten op de democratie. En in het kunstmatige vacuüm tussen nu en de invoering van planeetpunten, belooft Mark Rutte nog maar eens “verbeteringen op grote dossiers”.
De verkiezingsuitslag leert ons dat bijna niemand dat nog gelooft. Wie is hier nou dom?
Abonnee worden zonder creditcard? Dat kan met iDeal via deze loophole.
Los doneren? Nou graag! Dat kan hierrr of op NL79BUNQ 2066 5164 22. Vermeld je mailadres in de overboeking en ik zet je inschrijving naar rato om in een (tijdelijk) lidmaatschap.
História perfeita, amigo.
Godver. Elk woord raak.