Binnenkort: Bulgaarse toetreding tot de eurozone

Groei is niet altijd een positieve kracht

Op 1 januari 2026 is het zo ver. Dan wordt Bulgarije officieel de eenentwintigste lidstaat van de eurozone. Dan gaan nog slechts zes lidstaten van de Europese Unie over hun eigen monetaire beleid: Zweden, Polen, Hongarije en Tsjechië omdat ze niet willen, Roemenië omdat het land nog niet mag, en Denemarken omdat ze een opt-out op de monetaire unie vroegen en kregen.

Volgens de Europese verdragen zijn alle lidstaten van de EU - behalve dus Denemarken - verplicht om toe te treden tot de eurozone. Daarvoor moeten de lidstaten wel aan een aantal criteria voldoen. De Europese Centrale Bank en de Europese Commissie kijken regelmatig hoe stabiel de te vervangen nationale munt is, hoe gezond de overheidsfinanciën en de financiële sector zijn, of het land niet al te corrupt is, en hoe het staat met de rechtsstaat. Als de ECB en de Europese Commissie alles voldoende vinden moet de Raad (de lidstaten) unaniem beslissen of de kandidaat-lidstaat in kwestie tot de eurozone mag toetreden. En dan wordt de datum geprikt waarop de euro daadwerkelijk wordt ingevoerd. Voor Bulgarije wordt dat dus 1 januari 2026.

Het Europees Parlement is verdragsrechtelijk niet betrokken bij het toetredingsproces. Er is op zich geen stemming van het Europees Parlement nodig om het advies van de ECB en de Europese Commissie of het uiteindelijke besluit van de Raad goed te keuren. Binnen de Commissie Economische Zaken van het Parlement is er wel een werkgroep “Toetreding eurozone” die tweemaal per jaar met vertegenwoordigers van de Commissie en de ECB de voortgang van de toetredingsonderhandelingen behandelt, achter gesloten deuren. Maar tegenwoordig staat dus alleen Roemenië nog op de agenda.

Het is wel gebruikelijk dat het Europees Parlement een resolutie aanneemt waarin de beslissing van de Raad wordt gesteund. Of verworpen, dat kan ook. Zo stemde het Parlement in 2022 met 539 stemmen tegen 45 in met de toetreding van nummer twintig tot de eurozone op 1 januari 2023: Kroatië.

Bij Kroatië lag het relatief makkelijk. Zelfs voor de invoering van de euro als officieel betaalmiddel in het land konden bedrijven leningen in euro aangaan, en spaarden Kroaten bij banken in euro’s. Door de nauwe economische banden met Italië en Oostenrijk was het gebruik van de euro zowel voor spaarders als bedrijven al heel goed ingeburgerd.

Bulgarije daalt op de corruptieranglijst

Bij de Kroatische toetreding tot de eurozone speelde wel het corruptieprobleem. Kroatië staat op een 63e plaats op de Corruption Perception Index van Transparency International en zakt de laatste jaren zelfs verder weg in het klassement. Daarmee scoort het wel beter dan Bulgarije, dat op plaats 76 prijkt. En ook daalt.

Ter vergelijking: Nederland zakte van de 8e naar de 9e plaats in de ranglijst. Dit is de laagste score ooit voor Nederland. De kandidaat-lidstaten van de EU, die dus ook na toetreding uiteindelijk de euro gaan hanteren, staan er geen van alle echt goed voor. Ik ben me niet bewust van een mate van corruptie die voor de ECB of de Europese Commissie niet meer acceptabel is. Maar onbelangrijk is het ook niet.

Corruptie-index: CPI 2024 versus CPI 2014

Volgens Eurobarometer is slechts 37% van de Bulgaren voorstander van toetreding tot de eurozone. Dat is dramatisch laag maar niet onbegrijpelijk. Metingen van de directe effecten van toetreding tot de eurozone laten een beperkte maar merkbare extra inflatie zien, vooral in de horeca en vooral door opportunistische prijsafrondingen in de nieuwe munt. Altijd omhoog, nooit naar beneden. En de lonen zijn niet hoog in Bulgarije.

30,3% armoede, begroting Bulgarije toch beter dan Nederland

Er is ook aanhoudende werkloosheid, in het bijzonder jeugdwerkloosheid. En dat ondanks een massale exodus van de werkende bevolking westwaarts sinds de toetreding van Bulgarije tot de EU in 2007. De vertrekkers laten immers vacatures achter. Het vertrek van zoveel mensen heeft voorzieningen zoals gezondheidszorg zelfs gesloopt. De inkomens hebben zich sinds 2007 positief ontwikkeld maar daar is de laatste jaren de klad ingekomen. Een verbijsterende 30,3% leeft in armoede volgens de EU-definitie en dat is het slechtste getal in de hele EU. Alles overziend heeft geen enkele lidstaat de overgang naar EU-lidmaatschap relatief zo slecht verteerd als Bulgarije. Het is niet negatief, maar het had veel beter moeten zijn.

Bulgarije, economische indicatoren, deels geschatte cijfers

De begrotingssituatie in Bulgarije is wel prima, beter dan Nederland. De staatsschuld zit net boven de 20% en het begrotingstekort zit onder het maximaal toegestaan tekort. Problematisch is dat, op de export van lood, zink en koper na, de Bulgaarse economie weinig voorstelt. Het vertrek van de beroepsbevolking naar betere betalende landen zoals Nederland lijkt dan ook niet gestopt te gaan worden door de euro. Het gevolg kan een totaal ontvolkt land zijn, waar je dan wel euro’s uit de betaalautomaat kan halen.

Vanuit het perspectief van de eurozone is het risico van toetreding van Bulgarije miniem. Zelfs als de economie omvalt is het besmettingsrisico voor andere lidstaten klein. De Bulgaarse bankensector is ook maar klein van omvang.

U weet nu meer dan de gemiddelde Europarlementariër

Dit alles overziend, bent u voorstander of tegenstander van toetreding van Bulgarije tot de eurozone? Wat u nu ook denkt, u bent al beter geïnformeerd dan de Europarlementariërs die heel binnenkort gaan stemmen. Een parlementair rapport bevat ook altijd een korte verklaring van het waarom van de positie van de rapporteur en de achtergronden van de discussie. Dat is de basis waarop stemmen zijn gebaseerd. Maar de verantwoordelijke rapporteur heeft besloten helemaal geen rapport te schrijven.

Mijn fractie was aan de beurt (en ik had het graag gedaan) maar de christendemocratische fractie in het Europees Parlement besloot het rapport toch te claimen. Vervolgens werd Eva Maydell van het Bulgaarse GERB, tevens de partij van de premier, aangewezen als rapporteur. Dit lijkt op een niet toegestaan belangenconflict: zelfde land en lid van de regeringspartij. En zij besloot dat er geen debat komt en geen rapport en dus ook geen amendementen en geen politieke verklaring. We hebben binnenkort een stemlijst met alleen de vraag: bent u voor of tegen de toetreding van Bulgarije tot de eurozone? Mijn fractie Patriotten voor Europa en ook LEFT, de linkste fractie, had bezwaar tegen deze gang van zaken. De andere politieke fracties waren voor de “versnelde” procedure, of waren niet aanwezig op de vergadering waar dit besloten werd.

De vraag ontstaat welke rol het Europees Parlement voor zichzelf ziet. Een democraat zou kunnen opperen dat het de rol van een parlement is om kritische vragen te stellen. Om niet blind te stemmen. Daar lijkt niet ieder lid van het Europees Parlement het mee eens te zijn.

— Auke Zijlstra is Europarlementariër namens de PVV. Voor NN schrijft hij over het wel en vooral wee in Brussel. Op X is hij te vinden als @EconoomZijlstra. Zijn eerdere Berichten uit Brussel zijn te vinden op deze pagina.

Aan- of aanmelden voor notificaties van separate onderdelen van Nijmans Nieuwsbriefje doet u via uw accountpagina. Normaliter is de commentfunctie alleen open voor paid subscribers. Omdat Auke een volksvertegenwoordiger is, zijn ze onder zijn bijdragen voor allen geopend.